‘Politieke partijen jagen 60-plussers weg’

CD&V-voorzitter Sammy Mahdi wil op de kieslijsten van zijn partij plaats inruimen voor 60-plussers. ‘Eindelijk’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar wekelijkse column De Zoetzure Dinsdag. ‘Partijen hebben het tegenwoordig zo druk met jonge kiezers te lokken dat ze niet eens merken dat de ouderen massaal aan het vertrekken zijn.’

‘Als u zo met oude mensen begaan bent, waarom hebt u mij dan van de kieslijst gegooid?’ Het werd muisstil in de bibliotheek ergens in de Kempen waar ik net een lezing over ouderenrechten had gegeven. Amper was ik uitgesproken of de schepen van Ouderenbeleid had het woord genomen. Vol vuur begon hij uit te leggen dat het in zijn gemeente wel snor zat met de rechten van de oudste inwoners. En toen stond achterin de zaal dus een van zijn partijgenoten op. Een zestiger voor wie de lokale politiek naar eigen zeggen een nogal late roeping was. Hij was al eind de veertig toen hij zich vol overgave voor de partij was beginnen inzetten. Al snel kreeg hij een zitje in het bestuur van de plaatselijke partijafdeling en een paar jaar later werd hij gemeenteraadslid. Tot hij in de aanloop naar de laatste gemeenteraadsverkiezingen te horen kreeg dat er een afscheidsfeest voor hem werd georganiseerd. Tot zijn stomme verbazing.

Hij is lang niet de enige politicus die de boodschap krijgt dat het tijd wordt om van zijn oude dag te gaan genieten. Zestigplussers nemen in Vlaanderen maar een klein aantal gemeenteraadszitjes in en in de parlementen ontbreken ze haast helemaal. Geen partijkopstuk dat daar tot voor kort echt aan leek te tillen. Tot CD&V-voorzitter Sammy Mahdi vorig weekend een stevig signaal gaf tijdens de nieuwjaarsreceptie van zijn partij. Niet alleen heeft hij beseft dat veel ouderen zich gediscrimineerd voelen, hij wil op de kieslijsten van CD&V plaats vrijhouden voor kandidaten van boven de zestig. Anno 2023 getuigt dat van een boven gemiddelde portie lef, maar vooral ook van strategisch inzicht.

Al decennialang houdt een ongebreideld geloof in verjonging de Wetstraat in de tang. Om de kansen te vergroten tijdens de jacht op de jonge kiezer brengen alle politieke partijen de hele tijd jeugdige kandidaten in stelling. Het gevolg is dat in de loop der jaren steeds jongere mensen – sommigen recht van de schoolbanken – naar gemeenteraden en parlementen zijn gestuurd. Nu mocht dat ook wel, want tot zo’n dertig jaar geleden waren het nog vooral witte vijftigplussers die het daar voor het zeggen hadden. Maar gaandeweg is de slinger zover doorgeslagen dat veel oudere kiezers zich amper nog vertegenwoordigd voelen in al die assemblees. Of zoals wijlen Fons Verplaetse, oud-gouverneur van de Nationale Bank van België, me een paar jaar geleden zei: ‘Tegenwoordig lijkt men te denken dat alleen de jonge kiezer, kijker of consument nog waarde heeft. Een schromelijke vergissing waarvoor we op een dag een hoge prijs zullen betalen.’

Al decennialang houdt een ongebreideld geloof in verjonging de Wetstraat in de tang.

Het is niet toevallig dat ik net Fons Verplaetse citeer. In de laatste jaren van zijn leven ergerde hij zich blauw aan wat hij ‘de totale onverschilligheid van de politiek ten opzichte van oude mensen’ noemde. Hij zag ook een rechtstreeks verband tussen het feit dat er zo weinige parlementsleden van boven de zestig overbleven, het gebrek aan politieke interesse in thema’s die ouderen aangaan en het stemgedrag van oudere kiezers. Of beter: het feit dat zoveel ouderen niet meer gaan stemmen. Dat komt dan doordat ze niet meer bij de stembus geraken omdat ze geen vervoer vinden of het kiesbureau niet aan hun noden is aangepast, maar evenzeer doordat ze constant het al dan niet subtiele signaal krijgen dat niemand nog op hun stem zit te wachten. Dat maakte Verplaetse zelf ook mee. Toen zijn huisarts vlak voor de laatste gemeenteraadsverkiezingen langskwam, schoof die hem ongevraagd een attest toe. ‘Dan hoef je niet te gaan stemmen’, was de uitleg. Verplaetse wist niet waar hij het had.

Dat zoveel oudere kiezers niet meer gaan stemmen en partijen amper zestigplussers op verkiesbare plaatsen zetten, heeft heel kwalijke gevolgen. Dat is wat we nu al jaren zien gebeuren: het beleid heeft amper oog voor de problemen en verzuchtingen van ouderen. Is er al aandacht voor de oudste burgers van het land, dan gaat het altijd weer over de tekorten in de ouderenzorg en veel te weinig over andere praktische, juridische en wettelijke hindernissen waar velen keer op keer tegenaan lopen. Geen wonder dat zoveel ouderen zich ronduit in de steek gelaten voelen.

Even terug naar mijn lezing in dat Kempische dorp. Daar ging de schepen meteen in de verdediging. Dat het gewoon tijd was geweest voor een aflossing van de wacht, zei hij. Dat een moderne partij geen andere keuze heeft dan de hele tijd te vernieuwen en verjongen. ‘Verjonging, meneer de schepen, is helemaal passé’, antwoordde zijn partijgenoot. ‘Jullie hebben het tegenwoordig zo druk met jonge kiezers te lokken dat jullie niet eens merken dat de ouderen massaal aan het vertrekken zijn. Wij zijn nochtans met velen, en er komen er steeds meer bij.’ En laat dát nu net zijn wat Sammy Mahdi begrepen lijkt te hebben.