‘Waarom ChatGPT vaak empathischer is dan uw dokter’

‘Patiënten willen in de eerste plaats erkenning, en die krijgen ze vandaag blijkbaar eerder van een chatbot dan van een echte arts’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag.

‘U zal ermee moeten leren leven, mevrouw’, zei de dokter. Naast me voelde ik T. verstijven. Omdat ze zelf niet meer met de auto kan rijden, had ik haar naar het ziekenhuis gebracht voor een afspraak met de specialist. Na maanden wachten zou ze eindelijk te horen krijgen wat al die onderzoeken en scans hadden opgeleverd. De jonge arts legde haar uit dat de hevige pijn en het krachtverlies in haar linkerbeen door slijtage worden veroorzaakt. ‘Heel normaal op uw leeftijd’, zei hij. ‘Veel valt daar niet tegen te doen.’ Of de pijn nog erger zou worden, wou T. weten. ‘Ik heb jammer genoeg geen glazen bol, mevrouw’, antwoordde de dokter.

‘Ik schaam me een beetje’, zuchtte T. achteraf in de auto. ‘Twee consultaties en vier onderzoeken om vast te stellen dat ik oud ben. De dokter zal me wel een aanstelster vinden.’ En dat terwijl ze al maanden erge pijn had en amper nog kon stappen. T. is lang niet de enige patiënt die zich na een doktersconsult een beetje schuldig voelt. Ga ikzelf met een eerder vage klacht naar een arts, dan begin ik me halfweg mijn uitleg soms al te verontschuldigen. ‘Het is misschien flauw van me, maar u zal wel begrijpen dat ik zeker wil zijn’, zeg ik dan met een schaapachtige glimlach op mijn gezicht.

‘Elke patiënt wil van zijn arts de bevestiging krijgen dat zijn probleem echt heel vervelend is.’

Nochtans is het helemaal niet raar om aan een arts te vragen of de steken in je zij of de tintelingen in je hand wel normaal zijn. Alleen geven sommige dokters ons dat gevoel doordat ze niet expliciet erkennen dat er wel degelijk iets aan de hand is. En uiteindelijk is dat wat elke patiënt wil: bevestiging voor het feit dat je een vervelende kwaal hebt en dat het logisch is dat je je daar zorgen over maakt.

Vreemd genoeg scoren chatbots op dat vlak beter dan dokters. Onderzoekers van de University of California in San Diego legden dezelfde reeks medische vragen van patiënten voor aan artsen en aan ChatGPT. Wat bleek? Die laatste gaf doorgaans niet alleen betere antwoorden, maar was ook een pak empathischer. Toen een patiënt aangaf dat hij bang was om blind te worden nadat er bleekmiddel in zijn oog was gespat, begon de Chatbot met de woorden: ‘Het spijt me te horen dat je spetters bleekmiddel in je oog hebt gekregen.’ Terwijl de echte artsen meteen met een medische uitleg begonnen. Zelf heb ik het onlangs ook eens uitgetest. Ik vroeg ChatGPT naar een remedie tegen nekpijn. ‘Jammer dat je nekpijn hebt. Nekpijn kan heel vervelend en pijnlijk zijn’, luidde het antwoord.

‘ChatGPT empathischer dan wij? Dat verbaast me eigenlijk niet’, zei een bevriend arts toen ik hem erover vertelde. ‘Zeker de jonge generatie dokters heeft zoveel oog voor de rechten van de patiënten dat ze de mensen soms niet meer zien.’ Het klopt natuurlijk dat artsen al tijdens hun opleiding wordt ingepeperd dat ze de patiëntenrechten moeten respecteren. Dat wil onder meer zeggen dat ze iedereen objectief en waarheidsgetrouw over zijn of haar situatie moeten inlichten. ‘Maar het is natuurlijk niet omdat we niets mogen verbloemen en patiënten geen valse hoop mogen geven, dat we ons niet meelevend zouden kunnen opstellen’, zei de bevriende arts nog.

De wet op de patiëntenrechten, die ondertussen al meer dan twintig jaar oud is, heeft onmiskenbaar voor een grote ommekeer gezorgd. Ook al zijn we er nog altijd niet helemaal, Belgische patiënten worden vandaag doorgaans goed geïnformeerd én geconsulteerd. Maar alleen als dat gepaard gaat met een oprechte dosis medeleven, voelen ze zich echt door hun dokter gesterkt. Zoals de huisarts bij wie T. een week na ons bezoek aan de specialist langsging. ‘Wat rot voor je, T.’, was haar eerste reactie. ‘Het moet echt vervelend zijn om niet te weten hoe het verder zal evolueren. Ik kan je natuurlijk niet genezen, maar ik wil je wel helpen zoeken naar geschikte pijnstillers.’ Na die consultatie voelde T. zich een pak beter. Zowel over haar diagnose als over zichzelf.