‘Vrees voor overvolle kerkhoven? Het wordt tijd om anders om te gaan met onze begraafplaatsen’

‘Onze kerkhoven zien er vandaag nog droeviger uit dan vroeger’, schrijft Frank Judo, in een pleidooi om het stysteem van de concessies aan te passen. ‘Wat we vandaag zien  getuigt niet echt van een respectvolle omgang met onze overledenen.’

Je merkt het aan de bloemenwinkels en aan het veranderende weer: straks is het Allerheiligen. Op onze kerkhoven zal het drukker zijn dan anders. En toch zal de drukte ook anders zijn.

Je kan er niet omheen kijken: kerkhoven in Vlaanderen zien er niet meer uit zoals vroeger. Even droevig, maar minder eentonig, nu er naast de klassieke gravenrijen ook columbaria en strooiweiden zijn. En toch zijn ze in zekere zin nog droeviger dan vroeger.

Er is een tijd geweest dat graven geacht werden de eeuwigheid te trotseren, minstens mee te gaan tot hemelse bazuinen het uur van de wederopstanding aankondigden. Toen Jozef II verordende dat er niet langer in en rond de kerk begraven kon worden, waren onze voorouders nog het meest verbolgen over het feit dat men dreigde afbreuk te doen aan het eeuwige karakter van de laatste rustplaats van hun familieleden. Met de resten van gestorvenen zeult men niet. Daarom is ook een beetje conservatief tegenstander van het afbreken van het Leninmausoleum.

Tot niet eens zo heel lang geleden werden er op onze kerkhoven concessies van lange duur toegestaan, tot zelfs eeuwigdurende concessies. Die behoren tot het verleden. Vandaag kan een concessie niet langer dan vijftig jaar duren. In vele gemeenten zijn ze zelfs korter.

Voor die beleidskeuze bestond een goede reden. De kerkhoven dreigden vol te raken, sneller dan iemand had gedacht. Wie vandaag echter gaat wandelen over een doorsnee Vlaams kerkhof, krijgt een heel andere indruk. Door de gewijzigde funeraire gewoonten bieden nogal wat kerkhoven een lege aanblik. De plaatsen die zijn vrijgekomen door het ruimen van graven die vijfentwintig, dertig of vijftig jaar oud waren, worden niet ingevuld, vermits vandaag vele overledenen of hun families crematie verkiezen.

Met andere woorden, de reden die ertoe leek te nopen om de duur van de concessies te beperken, is snel haar relevantie kwijtgeraakt. Op die manier gaat niet alleen veel funerair erfgoed verloren, maar het resultaat getuigt ook niet echt van een respectvolle omgang met onze overledenen.

Overigens is dat gebrek aan respect zeker niet alleen toe te schrijven aan de beheerders van de kerkhoven. Nogal wat graven liggen er verwaarloosd bij. Het einde van de concessietermijn is echter niet afhankelijk van het al dan niet verwaarloosde karakter van de graftekens, maar wel van louter tijdsverloop.

Als onze bestuurders willen meegaan met hun tijd, is het moment gekomen om ook anders om te gaan met onze begraafplaatsen. De vrees voor overvolle kerkhoven is duidelijk niet langer relevant. Geef families de kans hun overledenen te eren zolang daar behoefte aan bestaat. Bevorder het onderhoud van graven door de mogelijkheid te bieden dat te laten gebeuren door het personeel van de begraafplaats, voor rekening van de familie, die soms veraf woont of zelf moeilijk te been is. Het zal onze kerkhoven minder droevig maken.