Hoe is deze crisis begonnen? Wat valt eraan te doen? En hoe passen economen hun manier van leven aan? Econoom Stijn Baert klapt uit de biecht.
Zal de Belgische Staat de massale schulden die opgebouwd worden tijdens de coronacrisis kunnen betalen? Het was in maart en april 2020 een van de hamvragen. In een Gents Economisch Inzicht gaven Gert Peersman, Freddy Heylen, Bart Cockx en ik een antwoord. Namelijk: ja, we kunnen die eenmalige extra schuld aan, zolang onze economische groei hoger is dan de rente die we betalen op die overheidsschuld. Als dat laatste zo is, dan wordt je opgebouwde schuld in verhouding tot de grootte van je economie automatisch kleiner over de tijd.
Politici hebben in de maanden die volgden veelvuldig naar die paper verwezen. Het werd een belangrijk argument om de geldkraan open te zetten voor steun- en relancemaatregelen. Zo werd onze ‘Ja indien’ een ‘Ja uitroepingsteken’. Onterecht, zeker gegeven de recente ontwikkelingen.
Broodnodig menselijk kapitaal uit de economie duwen met overheidsgeld dat we elders tekortkomen? Dat is twee keer verliezen.
Een belangrijke consequentie van onze opgebouwde schuld is dat het nastreven van economische groei als sociaaleconomisch motief niet meer ter discussie kan staan. Voorafgaand aan de coronacrisis bepleitten activisten nog een scherpe degrowth. Dat wil zeggen: de productie van de bedrijven laten krimpen en met z’n allen minder consumeren om zo het milieu minder te belasten. Het zou de nu opgebouwde staatsschuld tot een onaanvaardbaar niveau laten stijgen, zodat we onder druk van Europa het mes zouden moeten zetten in grote budgetposten zoals gezondheidszorg en pensioenen.
Nog een consequentie: de positieve connotatie waarmee sommige politici en commentatoren over de stijgende rente en gerelateerde recessie spreken, is compleet ongepast. Ze impliceert het gevaar van een rentesneeuwbal, de omgekeerde beweging van een automatisch verkleinende schuldgraad bij hoge groei en lage rente. Die is, door de gestegen schuldpositie, zeer gevaarlijk voor ons land. Nog een bedenking: een eenmalige verhoging van onze schuld kunnen dragen, betekent níét dat we (zelfs bij hoge groei en lage renten) jaar na jaar meer kunnen uitgeven dan wat er binnenkomt. Want dan kan onze schuldgraad natuurlijk ook verder stijgen. Uitgaven die we jaar na jaar doen, maar die de welvaart en het welzijn nauwelijks of niet verbeteren, moeten op de schop om echte overheidsinvesteringen te doen.
Een efficiënte besparing in die filosofie zou kunnen zijn: verwijs het brugpensioen (nu het SWT, het stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag) naar het Museum van Historisch Slecht Belgisch Beleid. Broodnodig menselijk kapitaal uit de economie duwen met overheidsgeld dat we elders tekortkomen? Dat is twee keer verliezen.
