‘Vasten is meer dan het het zoveelste vluchtige voornemen om een maand lang iets links te laten liggen’

Sander Vanmaercke staat in deze bijdrage stil bij het belang van de christelijke vastenperiode, die vandaag begint. ‘In een wereld die steeds vluchtiger wordt, kan de Vasten ons dwingen om even halt te houden en kan deze periode ook helpen om gemeenschapsgevoel op te bouwen, zoals we steevast ook zien gebeuren tijdens de Ramadan.’

Afgelopen week begon de Ramadan. Wie het nieuws een beetje volgt kan daar niet naast kijken. Ook in ons land is de aandacht voor de periode van vasten bij moslims groot. En dat is ongetwijfeld niet onterecht. De Ramadan verbindt mensen. Overal worden Iftars georganiseerd, zowel in besloten als in publieke context. Hoewel ze een overduidelijk religieuze betekenis hebben, sluiten de laatste jaren ook meer en meer niet-moslims aan bij die Iftars. Gewoon omdat ze het eens meegemaakt willen hebben. Heel wat mensen proberen dan zelfs eens een dagje mee te vasten. Puur uit sympathie.

Waar veel minder aandacht voor is in deze periode, is de Veertigdagentijd die morgen start en dus grofweg gelijkloopt met de Ramadan dit jaar. Als er al over gesproken wordt, is dat eerder op een stiefmoederlijke manier. “Daar doet toch niemand nog aan mee”.

Cijfers over het aantal mensen dat meedoet aan de christelijke Veertigdagentijd zijn er niet, maar het idee dat niemand in ons land eraan participeert is natuurlijk onzinnig. Om nog maar te zwijgen over het belang ervan op wereldniveau. Maar ja, ongetwijfeld neemt het aantal actieve deelnemers af in ons land. Net als de algemene aandacht ervoor.

En dat is ergens toch paradoxaal. Initiatieven als ’40 dagen zonder vlees’, of de hele maand februari geen alcohol drinken worden namelijk steeds populairder en worden elk jaar luid toegejuicht in de publieke opinie en in de pers.

Intermittent fasting is bekender dan ooit tevoren en de ene na de andere uitdaging om bepaalde producten te laten vallen of terug te keren naar de essentie in het leven worden luidkeels aangemoedigd. Ontelbaar veel boeken worden erover geschreven en influencers op sociale media maken er volop blitse filmpjes over.

Daardoor zijn deze initiatieven bijzonder gecommercialiseerd en rijst de vraag of het hier niet puur over winstbejag gaat. Niemand doet er trouwens aan mee zonder er volop over te communiceren op de eigen socialemediakanalen. Dat heel wat van die hypes dan ook nog eens even snel verdwijnen als ze gekomen zijn, maakt het er niet beter op.

Soms betreur ik het dan ook wel dat oudere gebruiken niet de aandacht krijgen die ze verdienen en net daardoor ook aan populariteit verliezen. De samenleving heeft volgens mij meer dan ooit nood aan rituelen die verschillende groepen en generaties overspannen. In een wereld die steeds vluchtiger wordt, kan de Vasten ons dwingen om even halt te houden en kan deze periode ook helpen om gemeenschapsgevoel op te bouwen, zoals we steevast ook zien gebeuren tijdens de Ramadan.

Ik beweer niet dat meedoen aan de Vasten zaligmakend is en plots al je problemen zal oplossen, maar het kan wel mee een dam vormen tegen uitdagingen waar onze wereld vandaag tegen aanloopt. Denk aan eenzaamheid en het gevoel niet tot een groep te behoren. Of denk aan de afbrokkelende mondiale solidariteit, die steeds zichtbaarder wordt.  

Voor mij hoeft de Veertigdagentijd dan ook helemaal niet gelijk te staan aan minder eten, of minder alcohol drinken, of andere zaken te laten vallen.

In plaats van 40 dagen minder, minder, minder, hebben we misschien wel nood aan 40 dagen meer, meer, meer. 40 dagen meer op bezoek gaan bij ouderen in je straat. 40 dagen meer aandacht hebben voor internationale conflicten en van hieruit je steentje bijdragen. 40 dagen de tijd nemen om nog eens te bellen naar familieleden en vrienden waarvan je al lang zegt dat je ze nog eens moet zien. 40 dagen je engageren voor een goed doel. 40 dagen bewust solidair zijn.

De periode van Aswoensdag tot Pasen is meer dan het zoveelste vluchtige initiatief waarbij je snel dat ene goede voornemen probeert waar te maken. Het is een oeroude traditie, rijkgevuld met inspirerende verhalen en initiatieven, die we perfect kunnen en mogen herinterpreteren vandaag.

Tijd om daar in 2025 wat meer aandacht aan te besteden? Misschien bieden die 40 dagen zelfs een opstapje naar een wereld waarin verbondenheid terug centraler komt te staan? Dromen mag altijd.