‘Uitbesteding van schoonmaak bij VDAB zet de deur open naar precaire arbeid’

‘Waar schoonmakers vroeger bakens van vertrouwen waren voor het andere personeel, worden dit nu inwisselbare werkkrachten die van de ene dag op de andere vervangen worden’, schrijven Zehra Eviz en Thijs Vansteenwinckel (Saamo Gent). Ze klagen het systeem van uitbesteding in de sector aan, en de gevolgen voor de schoonmakers zelf.

De VDAB moet flink besparen van de Vlaamse regering, tegen het einde van deze legislatuur zo’n 22 miljoen euro. Om die besparing te realiseren besloot VDAB om de schoonmaak van haar gebouwen uit te besteden aan multinational ISS. Omdat de loon – en arbeidsvoorwaarden van het personeel dat overgaat naar ISS behouden blijft valt deze privatisering voorlopig net duurder uit. In de begroting voor 2024 is een bijpassing van 3,7 miljoen euro voorzien. “De kostprijs per uur van een VDAB-medewerker ligt hoger dan het uurtarief dat gangbaar is in de schoonmaaksector”, verklaarde minister van werk Jo Brouns (CD&V) in De Morgen.

Er is een uitdoofscenario voorzien, waarbij de kosten op termijn lager zullen uitvallen wanneer het “dure” interne schoonmaakpersoneel volledig vervangen is door de goedkopere werkkrachten van ISS.
Met deze privatisering, die niet meer is dan een botte besparingsoperatie op de kap van mensen in een maatschappelijk kwetsbare positie, zet de VDAB de deur wagenwijd open voor uitbuiting en misbruiken. Over de impact op het welzijn van de schoonmakers wordt verder met geen woord gerept.

Dat is eigenlijk het échte nieuws in dit verhaal: VDAB faciliteert precaire arbeid. Er is een onmiskenbare link tussen het systeem van uitbesteding en het precariseren van de arbeidsmarkt. Dat wordt niet alleen bevestigd door wetenschappelijk onderzoek, dat stellen wij als maatschappelijk opbouwwerkers bij de Belangenbond (SAAMO Gent vzw) dagelijks vast in onze contacten met schoonmakers.

Net als de VDAB koos ook Stad Gent ervoor om de schoonmaak van haar gebouwen uit te besteden. De sociale impact van die uitbesteding was dramatisch, en is dat nog steeds. De werkdruk steeg, net als de impact op de gezondheid van schoonmakers. Een schoonmaker waarmee we in gesprek gingen sloeg de nagel op de kop: ‘Het tempo waaraan we moeten werken maakt ons lichaam kapot. De maatschappelijke kost aan medische kosten zal groter zijn voor de sociale zekerheid dan het bedrag dat ze nu besparen.’

We zien het dagelijks in onze praktijk: uitbesteding is een race to the bottom, De opdrachten worden gegund aan wie het laagste biedt, lees: aan wie met het kleinst mogelijke budget zo veel mogelijk werk kan verzetten. Het resultaat hiervan is een belachelijk hoge werkdruk. De tijdelijke aard van de gegunde raamcontracten is een bron van onzekerheid, stress en interpersoonlijke conflicten.

(Lees verder onder de preview.)

Wie mag blijven werken onder het nieuwe contract en wie niet, en aan welke voorwaarden? Uitbesteding versterkt de sociale ongelijkheid binnen een organisatie. Er ontstaat een dynamiek waarbij mensen in onderaanneming als tweederangspersoneel worden behandeld. Deze mensen verliezen hun binding en loyaliteit met de organisatie waarvoor ze werken. Waar schoonmakers vroegen bakens van vertrouwen waren voor het andere personeel, worden dit nu inwisselbare werkkrachten die van de ene dag op de andere vervangen worden. En ondertussen maken bedrijven als ISS mooie winsten op de kap van mensen die bewust klein gehouden worden.

De Vlaamse overheid heeft een maatschappelijke voorbeeldfunctie. Het uitbesteden van schoonmaak is een politieke keuze waarbij het welzijn van mensen in een kwetsbare positie niet als prioriteit wordt gesteld. Dat net de VDAB precaire arbeid faciliteert is niet minder dan cynisch. Wel, beste VDAB, wanneer jullie poetspersoneel na langdurige ziekte opnieuw geactiveerd dient te worden zijn jullie alvast van voldoende werk verzekerd. Jullie hebben al werk genoeg, zegt u? Heroverweeg dan toch maar die uitbesteding.

We nodigen jullie, en samen met jullie ook andere publieke diensten die een uitbesteding overwegen, graag uit om hierover met ons in dialoog te gaan. Een dialoog waarbij ook ervaringsdeskundigen uit de schoonmaak in onderaanneming bij publieke diensten aanwezig zijn.

Als Vlaanderen haar ambities op vlak van ‘werkbaar werk’ serieus wil nemen, is zo’n dialoog broodnodig.

Zehra Eviz en Thijs Vansteenwinckel zijn maatschappelijk opbouwwerkers bij de Belangenbond van SAAMO Gent vzw. De Belangenbond doet aan belangenbehartiging voor schoonmakers in onderaanneming bij openbare diensten.