Stoverij uit Luik en mosselen uit Nederland: bestaat er zoiets als typisch Vlaamse kost?

Vlaanderen pompt de komende jaren 38 miljoen euro in de Smaakhaven. Het project moet onze regio culinair op de kaart zetten, maar hoe Vlaams is de Vlaamse gastronomie?  ‘De Vlaamse keuken bestond tot voor kort niet’, zegt voedingshistoricus Peter Scholliers.

Wat denkt u zelf van de Smaakhaven?
Peter Scholliers: Dat het ongetwijfeld een goed idee is. Het promoten van een Vlaamse erfgoedkeuken kan een boost geven aan het toerisme in onze regio. Vlaanderen volgt nu de trend die andere landen als Zuid-Korea, Peru en Noorwegen eerder hebben gezet. In het buitenland worden vaker nationale keukens in de kijker gezet, terwijl hier meer gefocust wordt op de lokale keuken. Dat brengt enkele problemen met zich mee, want je kunt jezelf onmiddellijk de vraag stellen wat die Vlaamse keuken nu precies is.

Dat wilde ik u net vragen.
Scholliers: Heel kort door de bocht: de Vlaamse keuken bestond tot voor kort niet. Natuurlijk wordt dat nu anders omdat mensen erover praten en schrijven. Maar een historische basis is er niet. Er bestaan wel streekproducten zoals Oostendse oesters, Brusselse kiekens en Mechelse asperges.

Als je al die streekproducten samenvoegt, kun je toch van een Vlaamse keuken spreken?
Scholliers: Dat kan, maar toch zal niet iedere Vlaming zich in dat soort keuken herkennen. Mosselen met frietjes zijn misschien een uitzondering, maar daar herkennen Walen zich ook in. En die mosselen komen dan nog uit Nederland. Hetzelfde geldt voor een gerecht als stoofvlees. Carbonade flamande is niet ontstaan in Vlaanderen, maar in Luik. In dat opzicht kun je het dus beter hebben over een regionale keuken die België, Noord-Frankrijk en delen van Nederland en Duitsland omvat. Daarbovenop leeft het idee van een typisch Vlaamse keuken hier niet bij restauranthouders. De afgelopen jaren heeft de Vlaamse regering wel pogingen gedaan om de Vlaamse keuken leven in te blazen. De Smaakhaven kadert daar perfect in.

Welke initiatieven werden er nog genomen?  
Scholliers: De Week van de Smaak, waarbij in heel Vlaanderen en Brussel activiteiten rond eetcultuur worden georganiseerd, is een goed voorbeeld. Of het initiatief Mastercooks of Belgium van Visit Flanders. Daarnaast probeert Vlaanderen Vlaamse koks beter voor te bereiden op internationale kookwedstrijden zoals de prestigieuze Bocuse d’Or in Lyon, ook al nemen Vlaamse koks daar deel onder de Belgische vlag.

Is Vlaanderen er al in geslaagd de Vlaamse keuken bekender te maken op internationaal niveau?
Scholliers: In het buitenland spreekt men toch nog vooral van de Belgische keuken of de Frans-Belgische keuken. In onze buurlanden ligt dat wat anders. Daar spreekt men sinds enkele jaren meer van een Vlaamse keuken. Maar ook dat blijft eerder beperkt.

Hoe denkt u dat de Vlaamse keuken verder zal evolueren?
Scholliers: Eetgewoonten zijn sowieso altijd in beweging. Toch zien we dat de Vlaming een vrij traditionele eter is. De insectenburgers die enkele jaren geleden hip waren, zijn nu weer uit de rekken verdwenen. Maar tegelijk krijgt de Vlaamse of Belgische keuken hoe langer hoe meer te maken met buitenlandse invloeden. Dat was altijd al zo. Kijk maar naar de tomaat: dat is vandaag de meest gegeten groente in België, maar oorspronkelijk is ze niet afkomstig van Belgische bodem. Door de globalisering zal die internationale toets in de toekomst alleen maar prominenter aanwezig zijn in de Vlaamse keuken.