Actrice en zangeres Tine Embrechts, bijna 50, maakte met Menopauzia een openhartig programma over de menopauze, en heel veel Vlaamse vrouwen – en hopelijk ook mannen – zijn haar daar dankbaar voor. ‘Ik word overstelpt met berichten, nog altijd.’
In 2024 werd Tine Embrechts dankzij Menopauzia, nog steeds te bekijken op VRT MAX, in Vlaanderen het gezicht van de menopauze, ook al zit ze er dan zelf nog (net) niet in. Als actrice en televisiepersoonlijkheid ging Embrechts, bekend om haar komisch talent, voor het eerst aan de slag als documentairemaakster. In drie afleveringen interviewt ze dokters, wetenschappers, en vrouwen die in de overgang zitten of er al voorbij zijn, onder wie fotografe Lieve Blancquaert, politica Gwendolyn Rutten, actrice Ann Pira en ex-fotomodel Phaedra Hoste. Naast informatie en getuigenissen bevat Menopauzia geestige sketches en gortdroge, humoristische liedjes geschreven door Hugo Matthysen.
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Het programma heeft de vorm van een persoonlijke zoektocht: wat zal straks het effect zijn van de menopauze op Embrechts en op haar relatie met haar elf jaar jongere man? ‘Ga jij niet keihard weglopen als ik ineens 20 kilo dikker wordt, overal haren krijg en nooit meer wil vrijen?’ vraagt ze haar lief, komiek en imitator Guga Baúl, half grappend, half ernstig. ‘Meestal bewaak ik mijn privéleven vrij streng, maar hier vond ik dat ik mezelf moest openstellen. Anders kon ik dat ook niet verwachten van de vrouwen die ik aan mijn keukentafel wilde interviewen’, vertelt ze bij een kop gemberthee.
In de woorden van Humo-columniste Heleen Debruyne: ‘de menopauze beleeft een cultureel moment’. Opeens zijn er podcasts, artikelen, mediagetuigenissen, boeken en goed bekeken televisieprogramma’s als Menopauzia.
Tine Embrechts: Sommige mensen spreken zelfs van een hype, maar dat vind ik een vervelend woord. Alsof het hip is om in de menopauze te komen – dat is het allesbehalve. Maar je voelt wel dat er een empowermentbeweging aan de gang is, en ik vind het heel fijn om daar deel van uit te maken. Er zit zo veel schaamte, verdriet en eenzaamheid bij vrouwen die in de menopauze komen. Het helpt ontzettend dat het thema bespreekbaar wordt. Ik word overstelpt, elke dag nog, met berichten. Dat had ik niet verwacht toen ik het programma maakte. Vrouwen komen op straat naar me toe om hun verhaal te doen of me te bedanken. Vrouwen van de generatie van mijn mama, die na lang aandringen aan Menopauzia heeft meegewerkt, wilden niemand lastigvallen en verdroegen die menopauze in stilte, waardoor de klachten vaak erger werden.
Nog een reden waarom vrouwen het er niet graag over hebben is het beeld van vrouwen in de menopauze: oud, onaantrekkelijk, niet sexy. U vraagt zelf in Menopauzia ook: ‘Word ik nu een dorre plant?’
Embrechts: Dat is het clichébeeld, maar het klopt natuurlijk wel een beetje. De menopauze is het einde van onze vruchtbaarheid. Je huid droogt uit doordat je geen oestrogeen meer aanmaakt, je haar wordt dunner, je gewrichten worden stram, je wordt dikker, je krijgt stemmingswisselingen en slaapproblemen, je hebt minder zin in seks. Mist in het hoofd en vergeetachtigheid zijn ook veelvoorkomende klachten.
Dat wil niet zeggen dat vrouwen in de menopauze onder een steen moeten kruipen, maar het is wel een zoektocht. Dat heb ik gevoeld bij veel vrouwen met wie ik sprak. Je moet op een andere manier met je geest, je lichaam en je seksleven leren omgaan. Ik zit zelf in de zogenaamde perimenopauze, de weg richting de menopauze. Maar aan kleine dingen merk ik nu al dat straks een andere periode aanbreekt. Ik voel vaker donkerte in mijn wezen, iets wat ik vroeger nooit zo had. Ik krijg ineens broze nagels, en gewrichtspijnen af en toe. Ik ben sneller geïrriteerd.
De bekendste klachten in de menopauze zijn opvliegers en vaginale droogte. Maar vaak behelst het veel meer dan dat. En het onverbiddelijke, zoals Barbara Sarafian uitlegt, is dat de meeste vrouwen geen gas terug kunnen nemen en gewoon door moeten met hun leven?
Embrechts: Precies. Er zijn vrouwen wier relatie door de menopauze op de klippen loopt, vrouwen die in een depressie terechtkomen, vrouwen die uitvallen op hun werk of hun baan verliezen, vrouwen die paniekaanvallen krijgen, en heel veel vrouwen die zichzelf niet meer herkennen omdat hun lichaam zo ingrijpend verandert. De menopauze is wel voor elke vrouw anders, en ze is niet bij iedereen kommer en kwel. Voormalig judoka Ingrid Berghmans, een van mijn sportieve helden, vertelt hoe ze er eigenlijk doorheen is gefietst, en ook actrice Els Dottermans had niet zo heel veel last.
Maar voor veel andere vrouwen met wie u sprak, zoals Barbara Sarafian, lijkt de menopauze echt een vreselijke periode?
Embrechts: Iemand als Barbara kan daar bijna smakelijk en erg grappig over vertellen. Maar dat kan ze nú, omdat ze het ergste achter de rug heeft. Toen we haar anderhalf jaar geleden al eens polsten of ze wilde meewerken aan een programma over de menopauze, wilde ze er niets mee te maken hebben en gewoon met rust gelaten worden. Wat ik heel goed snap, als je je rotslecht voelt.
De menopauze is intussen wel big business geworden, met een explosief groeiend aanbod van voedingssupplementen, gadgets, producten, coaches en consulenten, die je beloven dat ze je erdoor zullen helpen.
Embrechts: Zoals met alles waarmee geld te verdienen valt, zitten daar goede producten bij en heel veel brol. Je goed informeren blijft de boodschap. Maar je hebt rondom die menopauze ook gewoon verschillende benaderingen en nog veel onduidelijkheid. Sommigen zweren bij alternatieve methodes van voeding, kruiden, mediteren en bewegen.
‘Wat is dat toch met vrouwen dat ze altijd zo nodig commentaar moeten hebben op hoe andere vrouwen iets aanpakken?’
Maar ook over iets simpels zoals voeding is er geen eensgezindheid. Voedingsconsulenten van het UZ Leuven raden extra melk aan in de menopauze, omdat het risico op osteoporose toeneemt. Maar dan stroomt mijn mailbox vol met: ‘Melk? Schandalig dat ze dat nog aanraden! (lacht) Sojamelk moet je drinken.’ Het is soms moeilijk om te weten wat werkt. Wel lijkt hormoontherapie, in de vorm van gel of pillen, de meeste vrouwen te helpen.
Arts Marleen Finoulst, bepaald geen voorstander van hormonentherapie, schreef in een opiniestuk in De Standaard dat vrouwen moeten ophouden met emmeren over de menopauze. De overgang is iets natuurlijks en veel vrouwen komen die fase goed door.
Embrechts: Ik vind het grappig maar soms ook pijnlijk dat wij vrouwen vaak zulke extreme meningen hebben over elkaar, en dus ook over hoe we die menopauze moeten beleven. Wat is dat toch met vrouwen dat ze altijd zo nodig commentaar moeten hebben op hoe andere vrouwen iets aanpakken? Over het algemeen is er veel te weinig onderzoek naar en kennis over de menopauze. Vrouwen krijgen niet zelden van hun huisarts een diagnose van burn-out of depressie, terwijl ze eigenlijk menopauzeklachten hebben. Het overkwam drie van mijn vriendinnen. Ze kregen antidepressiva voorgeschreven. Bij twee van de drie bleek na een paar maanden dat ze eigenlijk in hun menopauze zaten.
In Menopauzia zit veel humor. Helpt dat om het taboe en de schaamte rond het onderwerp weg te nemen?
Embrechts: Dat stukje humor vind ik echt belangrijk. Ik denk dat we daarmee ook meer mannelijke kijkers over de streep hebben getrokken, wat uitdrukkelijk de bedoeling was. Ik vind het trouwens opvallend dat de recensies van Menopauzia in kranten en magazines allemaal door vrouwen zijn geschreven. Alsof het onderwerp mannen niet aanbelangt.
En wat die schaamte betreft: daar heb ik nu geen last meer van. Toen ik me een jaar of twee jaar geleden aan het inlezen was, wilde ik op publieke plaatsen toch liever niet gezien worden met een boek met menopauze op de kaft. Daarmee wilde ik als vrouw niet worden geassocieerd.
Dat gevoel is echt helemaal weg, en daar ben ik wel trots op. Ook bij Barbara Sarafian in De slimste mens ter wereld ging het er heel de tijd over. Tot voor kort zouden de reacties zijn: ‘Wat zegt zij nu?’ En misschien is het even wat veel en is er menopauze-overkill, maar dat gaat ook wel weer liggen.
Seksuologe Goedele Liekens spreekt ook over zogenaamde menopower, een innerlijke kracht die sommige vrouwen rond de menopauze in zichzelf ontdekken, en waardoor ze meer voor zichzelf gaan opkomen. Herkent u dat?
Embrechts: Zeker, en voor mij betekent het: grenzen stellen. Het zit ingebakken in veel vrouwen dat ze het anderen naar hun zin willen maken en graag zorgen. Ik zorg ook supergraag voor mijn gezin, maar niet meer ten koste van mezelf. Ik heb dat vroeger wel gedaan, zoals heel veel vrouwen, tot je dan zelf bijna uitgeblust bent. Hannelore Mattheus, die workshops geeft over de menopauze, legt in het programma ook uit dat oestrogeen, een hormoon dat wel honderd functies heeft, ook een beetje het zorghormoon is. Als dat wegvalt, krijgen vrouwen soms wat Lieve Blancquaert in Menopauzia een dikke fuck you noemt: ‘Ik haal mijn geld van de bank, pak mijn koffers en ben ervandoor.’ Ik voel dat nu ook af en toe. Fuck you, ik moet hier weg, het is even aan mij. En wat ik ook merk bij mijn vriendinnen, is dat wij elkaar in deze fase, die niet de gemakkelijkste periode in ons leven is, weer meer nodig hebben.
Dus de sisterhood…
Embrechts: …is wat meer aanwezig. (lacht)
In uw vakgebied, de wereld van theater, film en televisie, komen oudere vrouwen nog maar weinig prominent in beeld, in tegenstelling tot mannen van middelbare leeftijd.
Embrechts: Dat wilde ik ook met Menopauzia aankaarten, omdat ik inderdaad actief ben in een sector waar dat heel duidelijk aan de hand is. Er zijn nauwelijks voorbeelden van vrouwelijke schermgezichten van boven de 50. Vanaf een bepaalde leeftijd verdwijnen veel presentatrices naar regionale zenders. Ik beschouw mezelf nog altijd in de eerste plaats als een actrice.
‘Er zijn nauwelijks voorbeelden van vrouwelijke schermgezichten boven de 50.’
Waarschijnlijk ook omdat ik meer televisiewerk doe als mezelf, komt er qua fictie gewoon niets meer op mij af, maar er ís ook heel weinig voor vrouwen van mijn leeftijd. Als je in een reeks een koppel ziet dat even oud is, dan is de mannelijke acteur in werkelijkheid meestal tien jaar ouder dan de vrouw. Een vrouw van 50 zal dan worden gespeeld worden door een actrice die in het echt hooguit 40 is.
U neemt in april wel drie weken lang De tafel van Gert over, die dan De tafel van Tine wordt. Kijkt u uit naar uw rol als talkshowhost?
Embrechts: Het is erg spannend, al kan ik er nog niet heel veel over zeggen. Met Menopauzia heb ik wel voor het eerst echt geproefd hoe waardevol het is om iets te maken met impact. Theater of fictie vind ik ook zalig en het leukste wat er is, ik ben nog altijd een speelvogel. Maar nu merk ik hoe het is om in de echte wereld iets mee te kunnen veranderen. Dat is ook een van de redenen waarom ik ‘ja’ heb gezegd.
Bent u zich stevig aan het voorbereiden?
Embrechts: Zeker. Ik heb al een proefopname achter de rug, en die ging goed. Maar het is zeker niet mijn bedoeling om de tweede Gert Verhulst te worden. Gert staat compleet anders in het leven dan ik, hij is wat onderkoeld, met een vleugje humor, ik ben altijd te enthousiast. Maar ik begrijp wel waarom ze mij gevraagd hebben. Het DNA van dat programma is aan de ene kant maatschappelijk relevant zijn en spraakmakende televisie maken, maar aan de andere kant ook humor en lichtvoetigheid brengen. Die combinatie van ernst en humor zit ook in mij.
En u hebt bakken televisie-ervaring.
Embrechts: Maar ondanks al mijn televisiewerk heb ik het gevoel dat ik aan een nieuwe job begin. Zeker omdat het helemaal live is. Maar ik geloof dat ik het kan, en de zender wil mij ook de tijd geven om te groeien. Herinner u trouwens de allereerste uitzending van wat toen nog de Tafel van vier heette. Dat was een verschrikking, met die rel over het n-woord. (lacht) Erger dan dat kan het niet worden. En ik ga me in elk geval niet bang laten maken. Je krijgt sowieso op alles wat je doet altijd kritiek. Ik zal zeker af en toe op mijn bek gaan en iets verkeerds zeggen.
Maar Gert heeft ook voor- en tegenstanders. Ik vind dat hij ontzettend gegroeid is als presentator en er altijd in slaagt boeiende mensen aan die tafel te krijgen. Er gebeurt altijd iets. Toen ik daar de eerste keer kwam als ‘tafelspringer’ dacht ik ook: wat is dit? Maar ik begon het steeds leuker te vinden. Je komt terecht in de mafste combinaties van mensen en energieën.
Volgens critici is Gert Verhulst de spreekpop van de conservatieve onderbuik van Vlaanderen?
Embrechts: Dan zal ik wel, want dat heb ik al zien passeren op sociale media, de alternatieve linkse rat zijn die daartegenover komt te staan? (lacht) Dan zit het mooi in balans.
Tine Embrechts
Geboren op 30 mei 1975.
Werd beroemd met typetjes als pornoactrice Kelly in Het Peulengaleis van Bart Peeters en Hugo Matthysen.
Heeft twee zonen uit een eerder huwelijk, en twee zonen met haar huidige partner Laurent Bailleul, beter bekend als komiek en imitator Guga Baúl.
Was het afgelopen jaar te zien in onder meer De ideale wereld, The Masked Singer, De expeditie: Groenland, als ‘tafelspringer’ in De tafel van Gert en met haar documentaire-reeks Menopauzia.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
