‘Fraude in sector van de dienstencheques: de cowboys moeten eruit’

‘De dienstencheques zijn een prachtige uitvinding, maar het systeem komt met een grote prijs’, schrijft Vlaams parlementslid Thijs Verbeurgt (Vooruit). Hij roept de Vlaamse regering op om het systeem te hervormen. ‘De meest kwetsbare profielen van onze arbeidsmarkt, te vaak overgeleverd aan de willekeur van de werkgever.’

Belangrijke disclaimer vooraf: er zijn heel wat – vooral kleine – dienstenchequebedrijven die goed werk leveren, die investeren in hun personeel, die werk maken van werkbaar werk en bij wie het water echt aan de lippen staat.

Maar, er zijn ook echte cowboys in de dienstenchequesector. Er zijn bedrijven die op de kap van de belastingbetaler én de rug van hun personeel de winsten opstapelen, en waar aandeelhouders lustig blijven bedelen. Daar moet strenger tegen worden opgetreden worden, zonder taboes. De cowboys moeten eruit.

De dienstencheques zijn een prachtige uitvinding. Ze hebben een sector die vroeger synoniem stond voor zwartwerk, zonder enige vorm van sociale bescherming, geregulariseerd. Ze hebben huishoudhulpen een beter statuut gegeven. En ze maken het voor vele honderdduizenden Vlamingen mogelijk om werk, gezin, vrije tijd en het huishouden te combineren. Ze zorgen ervoor dat wie niet langer goed te been is, toch thuis kan blijven in het comfort van hun eigen huis. Ze hebben, kortom, het leven voor velen een stuk aangenamer gemaakt.

Maar, het systeem komt ook met een grote prijs: financieel en menselijk. Alle belastingbetalers, gebruikers of niet, dragen elk jaar 1,6 miljard euro bij aan het systeem. De dienstenchequesector is een bijna volledig door de overheid gesubsidieerde sector. En het is de sector met één van de hoogste percentages qua uitval onder het personeel.

(Lees verder onder de preview.)

Huishoudhulpen werken aan een laag lonen in vaak onduidelijke omstandigheden. Ergonomie, gekeurde producten, werkbaar werk, welzijn op het werk. Voor iedereen die in een bedrijf of op een administratie werkt, zijn dit evidente begrippen. Niet zo in de dienstenchequesector. Daar is het qua arbeidsomstandigheden nog te vaak het Wilde Westen. Met de meest kwetsbare profielen van onze arbeidsmarkt, te vaak overgeleverd aan de willekeur van de werkgever. Op de keper beschouwd, organiseren wij met 1,6 miljard het gemak van de Vlaming maar ook de langdurig zieken van morgen.

Rapport na rapport leert ons wat er misloopt in de sector. Arbeidsvoorwaarden worden door heel wat – vooral grote spelers – niet nageleefd. Overheidsmiddelen worden creatief aangewend om de winsten van aandeelhouders te maximaliseren en constante fusies en overnames maken de verantwoordelijken bijna ongrijpbaar. Sancties zijn er nauwelijks voor wie er als bedrijf de kantjes van afloopt.

Dit moet anders. Het is onaanvaardbaar dat in een dermate gesubsidieerde sector de loons- en arbeidsvoorwaarden zo laag liggen. Het is onaanvaardbaar dat ondernemers die ervoor kiezen om in een gesubsidieerde sector wél het geld van de overheid willen, maar niet de regels. Het is onaanvaardbaar dat de Vlaamse regering telkens opnieuw nalaat haar tanden te tonen als het gaat over het welzijn en de koopkracht van onze huishoudhulpen. Zo werd de belofte van een verplicht huisbezoek bij nieuwe klanten – zodat men tenminste weet in wat voor omstandigheden de huishoudhulp terechtkomt – even snel terug ingeslikt als ze gemaakt was.

Het wordt tijd voor een Vlaamse regering die wel de kant kiest van zij die het echte werk doen: onze huishoudhulpen. Een regering die durft in te grijpen in die bedrijven die hun winsten telkens opnieuw halen bij de mensen die het werk doen, die de koopkracht en de werkomstandigheden van hun personeel ongeschikt maken aan de bankrekening van hun aandeelhouders.

Dat doe je door eerst en vooral het aantal sociale inspecteurs drastisch op te drijven. Het aantal inspecteurs voor de dienstenchequesector daalde van bijna 10 in 2016 naar 5 in 2022. Dat aantal moeten we verdrievoudigen. Dit is bovendien een investering die zichzelf terugbetaalt. De sociale inspectie slaagde er op deze manier namelijk in om 17 miljoen onterecht uitgekeerde subsidies terug te vinden bij ACC Dienstenscheques, dochteronderneming van Domestic Services. Om nog maar te zwijgen over de winsten die het terugdringen van de uitval door ziekte of fysieke klachten opleveren.

(Lees verder onder de preview.)

Daarnaast moet er een veel doortastender sanctiesysteem komen. Vandaag is het als dienstenchequebedrijf bijna onmogelijk om je erkenning te verliezen, zelfs wanneer er actieve fraude is vastgesteld. Een complexe procedure met vage ‘blokkeringsmogelijkheden’ voor werkgevers en minister, creëert op vandaag de stilstand. En dit gaat ten koste van het personeel.

Oplossingen liggen nochtans voor de hand. Voer een erkenning met punten in. Overtreding vastgesteld? Punten kwijt. En zodra een bedrijf op nul komt te staan, verliest het automatisch haar erkenning. Het puntenverlies werkt als een waarschuwing voor bedrijf, overheid én klant. Zo halen we de cowboys uit het systeem, verbeteren we de werkomstandigheden voor onze poetshulpen en garanderen we de beste service voor elke klant.

Waar wacht men nog op?

Thijs Verbeurgt zetelt voor Vooruit in het Vlaams parlement.