Stormloop op brandhout en kachels: ‘Dit is de comeback van hout als hoofdbrandstof’

Kachelwinkels en verdelers van brandhout en pellets beleven een topjaar. Warm, gezellig en relatief goedkoop. Alleen jammer van de milieukosten.

We beleven een krankzinnig jaar’, zegt Michel Van Asch van Brandhout Michel, verdeler van brandhout en pellets uit Sint-Katelijne-Waver. ‘Normaal gezien is oktober onze drukste maand, maar momenteel ligt de handel zowat stil. Door de energiepaniek heeft iedereen tussen juli en september zijn voorraad al ingeslagen. Bovendien wordt er met deze temperaturen haast niet gestookt.’

Ook de prijsontwikkeling loopt hoogst abnormaal. Van Asch: ‘Een mix hardhout met eik, beuk en es kost de klant 650 euro voor een pallet van 2 kuub, tegenover 270 euro een jaar geleden. Bij pellets is de stijging nog groter, nu al 800 à 900 euro per ton. Niet meer te verantwoorden tegenover de klanten, ik ben er daarom tijdelijk mee gestopt.’ Gemiddeld heb je 7 tot 11 kuub nodig om een huis een jaar lang te verwarmen met hout als hoofdbrandstof, afhankelijk van het weer, het rendement van je kachel en de isolatie van je huis.

Eenzelfde geluid horen we bij Woody Woodpecker, een grote brandhoutverdeler uit Kampenhout die gemiddeld vijf à tien vrachtwagens per week afzet. ‘Tot voor kort werd hout verbrand voor de gezelligheid’, zegt zaakvoerder Gilles Verschueren. ‘Nu maken we de comeback mee van hout als hoofdbrandstof. De vraag is maal twee tot drie gegaan, en dat ondanks de forse prijsstijging. Maar denk vooral niet dat wij nu woekerwinsten boeken, want onze kosten zijn navenant gestegen. Aankoop op stam bij Belgische exploitanten is 30 procent duurder geworden, en de rode diesel voor ons machinepark is zelfs maal vijf gegaan.’

Oekraïne

De prijzen worden niet alleen door de vraagkant opgejaagd. Het aanbod staat onder druk door dezelfde crisis die de comeback van brandhout heeft bewerkstelligd. De import uit Oost-Europa is goeddeels stilgevallen. Rusland en vooral Belarus waren prominente exporteurs, ook van timmerhout overigens. Met de Europese sancties is die stroom opgedroogd. Oekraïne, eveneens een belangrijke leverancier, voert om voor de hand liggende redenen veel minder uit naar West-Europa. Zelfs Europese lidstaten zoals Bulgarije en Roemenië overwegen exportbeperkingen voor brandhout als strategische grondstof.

Brandhout Michel is dit jaar volledig overgestapt op lokaal hout, een beweging die Woody Woodpecker al tien jaar geleden maakte. ‘We hebben toen geïnvesteerd in een eigen droogkamer op biomassa’, zegt Verschueren. ‘Daardoor kunnen we met hout uit de eigen regio flexibel inspelen op vraagschommelingen. Import uit Oost-Europa is een slecht verhaal geworden. Transport wordt met de huidige dieselprijs onbetaalbaar, ook al omdat de lonen van Oost-Europese vrachtwagenchauffeurs de voorbije jaren sterk gestegen zijn. Vergeet niet dat zo’n vrachtwagen altijd leeg terug moet.’

Het is onvermijdelijk dat mensen naar goedkope alternatieven zoeken, maar hout is de slechtste optie.

Katrien Smet, Vlaamse Milieumaatschappij

Wouter Ronsse, verkoopverantwoordelijke bij kachel- en haardenwinkel Ignis, ervaart een déjà vu. ‘Ik zit al 27 jaar in de sector. Dit doet me denken aan de piek in 2011, toen mensen door de combinatie van een strenge winter en historisch hoge stookolieprijzen massaal naar alternatieven zochten. Vooral pellets, destijds nog beschouwd als goedkoop afvalproduct, hebben toen een enorme vlucht genomen. Vandaag zijn pellets allesbehalve goedkoop, de prijs voor een zak van 15 kilo is in een jaar van 4 euro naar 15 euro gestegen.

‘Maar al die prijsstijgingen doen niets af aan de vraag naar kachels, het is nog veel drukker dan in 2011. Producenten kunnen niet volgen, voor sommige modellen bedraagt de leveringstermijn al anderhalf jaar. Want het fenomeen doet zich niet alleen in België voor. In Duitsland bestellen regionale verdelers met 1000 stuks tegelijk.’

Ford T

Ronsse maakte het onlangs mee: oude klanten die een jaar of vijf geleden op een gasgestookte cv waren overgestapt, stonden ineens weer in de winkel om een moderne houtkachel te bestellen. Zo’n investering gaat lang mee, terwijl niemand de evolutie van de energiemarkt kan voorspellen. Hout heeft ook een psychologische troef: anders dan bij gas of elektriciteit komen er geen ondoorzichtige tariefplannen met voorschotfacturen en eindafrekeningen bij kijken. Dat geldt evenzeer voor stookolie, maar daar zijn de prijsstijgingen nog groter en nog meer onderhevig aan ongrijpbare geopolitiek.

Een trendbreuk noemt Ronsse het: ‘De voorbije jaren zagen we een uittocht uit hout richting gas. De overheid moedigde dat sterk aan, altijd met het argument dat hout slecht is voor het milieu. En de media versterken die boodschap kritiekloos. Als het over fijnstof gaat, tonen jullie altijd een open haard. Dat is alsof je een bericht over een nieuwe benzinewagen illustreert met beelden van de Ford T. De nieuwste generatie houtkachels is erg milieuvriendelijk. We hebben hier een Deense kachel die minder dan 3 mg fijnstof per kuub uitstoot. Dat is niet meetbaar, zelfs bij een staalblauwe hemel zie je niets uit de schoorsteen komen. En de buren ruiken er niks van. Je moet natuurlijk droog hout stoken en de juiste aanmaakmethode volgen. Mits je ze correct gebruikt, verdienen hout en pellets hun plaats in de energietransitie.’

Fijnstof en dioxines

Bij de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) zien ze dat anders. Hout is goed voor 85,46 procent van de fijnstofuitstoot (PM10) afkomstig van gebouwenverwarming, zo blijkt uit een onderzoek uit 2020. Dat is erg veel: de VMM schat dat hout slechts in 1,6 procent van de huishoudens als hoofdwarmtebron en in 19 procent als sfeerwarmtebron wordt gebruikt. ‘Het gaat niet alleen om fijnstof, maar ook om dioxines en PAK’s’, zegt woordvoerster Katrien Smet.

Zij relativeert de groene claims van kachelproducenten: ‘Net zoals autoconstructeurs zwaaien ze met onbetrouwbare studies. De milieukosten van zelfs de meest performante houtkachels liggen vele malen hoger dan die van pakweg een condensatieketel op gas. Kachels gaan trouwens lang mee, er is een enorm aanbod van erg vervuilende exemplaren op tweedehandssites. Dat er nog altijd nat of bewerkt hout wordt opgestookt, maakt het nog erger. Ideaal is de combinatie van zonnepanelen en warmtepomp, maar we begrijpen dat die oplossing niet voor iedereen is weggelegd. Het is onvermijdelijk dat mensen in deze omstandigheden naar goedkope alternatieven zoeken, maar hout is voor het milieu en de luchtkwaliteit de slechtste optie.’