‘Stop met enkel te spreken over aantallen bedden: er is nood aan een breed masterplan Ouderenbeleid’

‘Ouderenbeleid zou vandaag vooral aandacht moeten hebben voor de enorme diversiteit die tussen ouder wordende mensen in toenemende mate zal plaats vinden’, schrijft Johan Leman.

Vlaanderen telt ca 220.000 85-plussers. In 2040 zullen het er 350.000 zijn. Voor die mensen beschikt Vlaanderen nu al over 85.000 bedden, voor 95% bezet, met 3.000 bedden bijkomend toegezegd tegen 2030. En nu pleit Zorgnet-Icuro bij de huidige regering om er nog eens vlug  40.00 aan toe te voegen! Dit zou dan het gewenste Vlaamse ouderenbeleid zijn? Komaan zeg. Het moet vanuit een ruimer en positiever kader besproken worden.

Oud worden: stop de rampscenario’s!

Hier een stellingname van onze kant: Het is een zegen dat Vlaanderen (en Brussel) steeds meer ouder wordende mensen telt. Het bewijst dat ouder worden betekent dat ieder van ons, mits wat meeval, langer dan vroeger gezond kan blijven. Mogen we niet blij en gelukkig zijn dat we met z’n allen ouder worden? Het aantal jaren boven 65 die we  in goede gezondheid doorbrengen gaat  nog steeds de hoogte in. Onze Belgische  65-plussers leven trouwens  gemiddeld een jaar langer in goede gezondheid dan het Europese gemiddelde. Het laatste wat je dan als regering moet doen, is om uit je succesverhaal een rampscenario af te leiden en onbetaalbare, grootschalige sterfhuizen gaan plannen als groot toekomstproject. Mensen blijven langer gezond. Prima. Maak er een boeiend verhaal van en dan liefst met de ouderen zelf.

Van 65+ af start een nieuw leven, van veranderingen en mogelijkheden, zowel positief als negatief. Voor de meeste mensen krijgt dit op vandaag op heel verschillende momenten en op heel verschillende wijzen een eigen invulling. Weet echter dat de meesten zo lang mogelijk aan huis of minstens zelfstandig willen blijven. Sommigen willen zelfs prioritair thuis tussen hun geliefden van het leven afscheid nemen. En o ja, sommigen zullen inderdaad op woonzorgcentra aangewezen zijn, maar voor de meesten liefst niet in grote, enkel met ouderen bevolkte en voor sommigen moeilijk betaalbare wzcs. We hebben toch lessen getrokken uit de Covid-epidemie, of niet?

Wat ouderen vragen is dat  men zou ophouden om hen als een last te zien en dat men zou stoppen met altijd in termen van bedden te spreken. Velen koppelen hun ouder worden aan stapsgewijze aanpassingen, en dit kan voor sommigen zelfs een kwarteeuw in beslag nemen. De huidige generatie van ouderen wil andere vormen van samenwonen: cohousing projecten, kleinschalige opvanginitiatieven , liefst in de buurt of dicht  bij de kinderen. Ze kunnen langer zelfstandig blijven. Dit loont toch de moeite om zo’n periode eens van dichterbij te bekijken en niet te reduceren tot een beddenverhaal.

(Lees verder onder de preview.)

Ouderenbeleid zou vandaag vooral aandacht moeten hebben voor de enorme diversiteit die tussen ouder wordende mensen in toenemende mate zal plaats vinden. We beseffen perfect dat hierover beslissingen genomen worden door mensen die meestal slechts binnen twintig à dertig jaar zullen begrijpen wat we met onze stellingname bedoelen. Maar we wanhopen niet dat er wel eens een jonger iemand in de volksvertegenwoordiging zit die zichzelf twintig à dertig jaar in de toekomst kan projecteren.

We hebben nood aan een breed masterplan Ouderenbeleid 2025-2040, met betrokkenheid van  alle relevante beleidsdomeinen: huisvesting, tewerkstelling, welzijn, cultuur en sociale bescherming. Het debat over onze samenleving en de plaats daarin van ouderen moet ruimer gevoerd worden dan in termen van bedden. Dit is wat de werkgroep voor een Ouderenrechtencommissaris vanuit Mensenrechtenperspectief bepleit: een ruim en open intergenerationeel debat waarin een onafhankelijke evaluatie van het huidige ouderenbeleid voldoende tijd krijgt en waarna de juiste vragen kunnen voorgelegd worden aan de politiek verkozenen, die dan de juiste keuzes kunnen maken voor de komende tien à twintig jaar.

Laten we er samen iets mooi van maken. Het zal binnenkort voor meer dan 1 op 5 Vlamingen over meer dan een derde van hun leven gaan. De werkgroep droomt van een breed maatschappelijk draagvlak waarbij vooral de ouderen zelf moeten  kunnen kiezen wat voor soort oude dag ze willen om te komen tot moedige beleidskeuzes. We willen daar graag als werkgroep aan meewerken.

Prof. Johan Leman, voor Initiatiefgroep Ouderenrechtencommissariaat