‘Tijd voor de terugkeer van de middenmens. Niet als grijze muis, maar als stille rebel’

Er was een tijd dat het midden een moreel kompas was. In medio stat virtus, zeiden de Romeinen: de deugd ligt in het midden. Niet als kleurloze lafheid, maar als moedige evenwichtsoefening tussen botsende principes. Vandaag is het midden verdacht geworden. Te genuanceerd, te traag, te weinig bruikbaar voor de loopgraven van het publieke debat.

Toch is het vaak daar, in het midden, dat beschaving vorm krijgt. Niet in de kreet, maar in het compromis. Niet in de barricade, maar in de bouwtekening. Natuurlijk mogen we Rosa Parks, Mei ‘68 of de Suffragettes niet vergeten. Ze brachten beweging in wat vastzat, doorbraken het stilzwijgen en dwongen een gesprek af dat te lang was uitgesteld. Maar zonder het midden dat daarna wetten schreef, structuren bouwde en compromissen smeedde, bleef hun daad een echo. Krachtig, maar vluchtig.

Denk aan het Rijnlandmodel, waar overleg en dialoog het fundament vormden van stabiliteit en solidariteit. Of aan de Derde Weg van Anthony Giddens, die tussen neoliberalisme en verstard socialisme een nieuw spoor zocht. Zelfs de Europese Unie, met al haar traagheid en tekortkomingen, toont dat duurzame vooruitgang zelden uit schreeuwpartijen ontstaat – eerder uit moeizame onderhandelingen en onvolmaakte overeenkomsten die de tand des tijds doorstaan.

Dat geldt voor het klimaatbeleid, balancerend tussen ecologische urgentie en economische realiteit. En voor het abortusdebat, waar overtuiging en recht vragen om nuance, niet radicaliteit.

We leven in een tijd die snelheid aanbidt en standpunten als vlaggen hijst. Maar het midden kiest geen vlag. Het kiest voor voorzichtigheid, voor het gesprek, voor het ongemakkelijke niet-weten. Niet spectaculair, niet sexy, zelden viraal. Maar noodzakelijk.

Want wie niet meteen kiest, lijkt verdacht. En wie nuanceert, wordt al snel een verrader genoemd. Terwijl net daar, in die aarzeling, menselijkheid schuilt.

Socrates stelde vragen in plaats van te preken. Montaigne schreef: Que sais-je? – wat weet ik eigenlijk? Hannah Arendt zag denken als een morele plicht, juist in tijden van massale zekerheid. Albert Camus weigerde partij te kiezen tussen ideologieën die de mens verpletterden. Vandaag zouden ze online al lang zijn weggezet als elitair, vaag of ‘zonder ruggengraat’.

 Misschien is het tijd voor de terugkeer van de middenmens. Niet als grijze muis, maar als stille rebel. Iemand die weigert te kiezen tussen karikaturen. Die blijft denken waar de wereld polariseert, en zacht spreekt waar anderen roepen. Want wie twijfelt, leeft. En wie leeft, zoekt geen kamp, maar waarheid.