Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen.
‘Vroeger stonden er vaak lange rijen voor de kassa in de supermarkt’, zegt Erik de Jong van Spinvis. ‘En altijd waren er wel mensen die een praatje wilden maken met de caissière. Schiet nou eens op, dacht ik dan. Vandaag zijn er overal zelfscankassa’s: door de techniek zie je niemand meer en je kunt zo doorlopen. En nu mis ik die lange rijen en die gesprekjes bij de kassa’s heel erg: “Wat duurt het lang, hè, mevrouw.” “O, wat hebt u gekocht?” Ik betrap mezelf erop dat ik naar de kassa ga waar nog wél iemand zit. Alleen maar om wat te praten. Daarover ben ik dus van gedachte veranderd. Mijn vader maakte vroeger altijd grapjes aan de kassa en als kind vond ik dat vreselijk. Pa, doe dat nou niet, dacht ik toen, en nu doe ik het zelf. We beseffen niet wat we onszelf aandoen door alles maar “efficiënter” te willen maken. Zet efficiënter maar tussen aanhalingstekens, want dat is het niet. Je wordt er steeds eenzamer door.’
Je moet altijd de zee inlopen tot je tenen het zand niet meer raken.
Misschien moet u er eens een song over schrijven?
Erik de Jong: Op onze nieuwe plaat staat het geluid van de zelfscan. Ik hoorde het bij Albert Heijn en heb het opgenomen met mijn telefoon: voor mij is dat het geluid van de eenzaamheid. Het is ook een geluid van nu.
Niet alleen in de supermarkt verdwijnen mensen, ook aan het loket.
De Jong: Even een blik uitwisselen met de caissière, de conducteur of met de man achter het stationsloket: het is allemaal heel vluchtig en je doet het zonder nadenken. Maar als die momenten er niet meer zijn, merk je pas hoe belangrijk ze waren.
Twijfelt u vaak?
De Jong: Als je iets maakt, is de twijfel altijd daar. Hij zit naast je op de bank in de trein: jij kent hem en hij kent jou. Dat schept vertrouwen. Soms schreeuwt hij in je oor: het is helemaal niets. Maar je weet ook dat hij weer weggaat. Daarom moet je, op momenten dat hij erg aanwezig is, ervoor waken om niet alles af te branden of te verscheuren. Ik weet nu dat ik mijn werk dan even moet neerleggen. Later kan ik het weer opnemen.
Twijfel is zoals een ziekte. Je hebt tijdelijk koorts, maar je weet dat het voorbijgaat. Het is ook wel noodzakelijk. Als je niet meer twijfelt, kun je niets meer maken. Dat zei David Bowie eens: ‘Als je je heel comfortabel voelt bij wat je doet, ben je niet goed bezig.’ Je moet altijd de zee inlopen tot je tenen het zand niet meer raken. Daar, op die plaats waar je de bodem niet meer voelt, kun je iets maken wat echt goed is. Maar nu onze nieuwe plaat uit is, heeft het geen zin meer om te twijfelen. Ik kan er toch niets meer aan veranderen. Als mensen het album niet mooi vinden, denk ik: oké geen probleem, volgende keer beter.
De nieuwe plaat van Spinvis, Be-Bop-A-Lula, ligt nu in de winkel.
