Uit de Barometer van de Internationale Solidariteit 2022, een jaarlijkse enquête door 11.11.11 in samenwerking met Knack en onderzoeksbureau Ipsos, blijkt dat strenge klimaat- en energiemaatregelen op grote steun kunnen rekenen.
Solidariteitsorganisatie 11.11.11 start haar najaarscampagne met het thema ‘klimaatonrecht’. De klimaatcrisis treft alle landen en iedereen, maar niet in dezelfde mate. De campagne komt net voor de start van de VN-klimaatconferentie (6 tot 18 november) in Egypte. De enquête peilt ook breder naar internationale solidariteit op vlakken als fiscaliteit en asiel, maar de resultaten over het klimaat vallen sterk op, zegt Els Hertogen, directeur van 11.11.11.
74 procent wil een snellere energietransitie naar hernieuwbare energiebronnen. Hangt dat samen met de hoge energieprijzen door de oorlog in Oekraïne?
Els Hertogen: Die bredere tendens was vorig jaar al zichtbaar. Belgen willen geen pleister op een houten been, maar daadkrachtig beleid dat structureel ingrijpt. En uiteraard speelt de oorlog een rol omdat die duidelijk maakt dat we nú de omslag moeten maken. Mensen zien dat de energietransitie, weg van de fossiele brandstoffen, noodzakelijk én haalbaar is. 68 procent is ook voor het drastisch terugdringen van de broeikasgassen tegen 2030.
80% wil een overbelasting voor energiebedrijven.
Dat zijn de grote beleidskeuzes. Een simpele klimaatmaatregel als de verlaging van de snelheid op autosnelwegen heeft nauwelijks 43 procent voorstanders. 32 procent is zelfs ronduit tegen.
Hertogen: Andere maatregelen, zoals je verwarming een graad verlagen of woningen beter isoleren, hebben wel een groot draagvlak. De conclusie is dat je maatregelen op maat van de mensen moet zoeken. De overheid speelt daarbij een cruciale rol. Zo kun je de auto pas laten staan als er voldoende en betaalbaar openbaar vervoer is.
80 procent wil een overwinstbelasting voor energiebedrijven. En evenveel mensen zijn voor een Europees prijsplafond voor gas en een extra belasting voor vermogens boven de 1 miljoen. Wat concludeert u daaruit?
Hertogen: Dat Belgen meer billijkheid willen en grote voorstanders zijn van herverdeling. Daarvoor kijken ze naar de overheid. Heel interessant is dat die percentages over een rechtvaardiger fiscaliteit zijn gestegen in vergelijking met onze vorige enquête. Mensen redeneren dat de middelen wel degelijk voorhanden zijn, maar beter verdeeld moeten worden.
Kalft de solidariteit met de ontwikkelingslanden niet af? Slechts 35 procent wil de ontwikkelingssteun verhogen. Vorig jaar was dat nog 41 procent.
Hertogen: En 56 procent wil het budget voor ontwikkelingshulp minstens behouden. Opvallend is dat steeds meer mensen zeggen dat ze geen mening hebben. Dat zie je ook bij klimaatmaatregels. 43 procent antwoordt met ‘geen mening’ over klimaatfinanciering. Misschien heeft dat te maken met de moeilijke context waarin mensen zitten door de oorlog en hun stijgende facturen? Wij zien het als een appel aan het beleid om die keuze voor ontwikkelingssamenwerking te blijven maken. Als je je nationale of Europese beloftes voor die samenwerking of klimaatfinanciering niet waarmaakt, ondermijn je de geloofwaardigheid van de hele EU.
32% is tegen een verlaging van de snelheid op autosnelwegen.
Ruim 50 procent keurt de tijdelijke bescherming voor gevluchte Oekraïners goed. 44 procent vindt dat ook asielzoekers uit andere oorlogsgebieden diezelfde bescherming verdienen.
Hertogen: De link met de oorlog is duidelijk, maar de enquête toont ook wel de dubbele standaard voor Oekraïners en vluchtelingen uit andere landen. Er moet vooral meer ingezet worden op veilige en legale migratiekanalen. Als je mensen beleidskeuzes voorschotelt vanuit het perspectief van mensenrechten, krijg je steun voor migratiebeleid op langere termijn.
Vorig jaar wilde een kleine helft de rechten van asielzoekers nog inperken. Oekraïne is nu een trigger voor internationale solidariteit. Zal dat geen zoveelste steekvlam blijken zodra die oorlog voorbij is?
Hertogen: Dat is de grote uitdaging. Het gaat niet alleen over mensen die migreren wegens oorlog. Er zijn ook steeds meer mensen die moeten vluchten door de klimaatverandering. We bewijzen vandaag al dat we stigmapolitiek kunnen loslaten. Als de politieke wil er is, krijgen we dat georganiseerd.
54 procent is voorstander van regularisatie van mensen zonder papieren die hier minstens vijf jaar verblijven. Maar de politieke mantra blijft dat er geen draagvlak is voor regularisatie.
Hertogen: Dat is een positieve verrassing, die inderdaad haaks staat op het politieke debat. Eigenlijk is er geen debat, want het wordt onmiddellijk afgeblokt. Deze enquête bewijst net dat het grondig moet worden gevoerd. Andere onderzoeken bewijzen ook dat grote draagvlak voor regularisatie, bijvoorbeeld voor mensen die hier al werken. De politiek moet daar op een niet-polariserende manier mee aan de slag.
Tussen 7 en 18 oktober voerde het onderzoeksbureau Ipsos voor Knack, Le Vif en 11.11.11 een online enquête uit bij 1000 Belgen, met een maximale foutenmarge van 3,1 procent.
