Nu ook in secundair onderwijs smartphoneverbod: ‘Gewoon gezond verstand’

De Vlaamse regering heeft een akkoord over een smartphoneverbod in het secundair onderwijs.

Er komt vanaf het schooljaar 2025-2026 niet alleen een smartphoneverbod in het Vlaamse basisonderwijs, maar ook in het secundair onderwijs. Dat heeft de Vlaamse regering vrijdag beslist op voorstel van minister van Onderwijs Zuhal Demir (N-VA).

Voor de eerste en tweede graad geldt het verbod zowel tijdens de lessen als op de speelplaats. Voor de derde graad zal het verbod enkel gelden tijdens de lesuren.’

‘Gewoon gezond verstand’

“Dit verbod is gewoon gezond verstand”, zegt minister Demir. “Dit zal de concentratie, de schoolresultaten en het welbevinden van de leerlingen verbeteren.”

Met haar beslissing gaat de Vlaamse regering meteen een stuk verder dan het Vlaamse regeerakkoord. Daarin hadden N-VA, CD&V en Vooruit afgesproken een smartphoneverbod in te voeren in het basisonderwijs.

Voor het secundair onderwijs was toen nog geen verbod voorzien. Aan middelbare scholen werd enkel gevraagd om “een strikt beleid over smartphonegebruik op school te ontwikkelen”.  Maar nu wordt het verbod dus toch uitgebreid naar het secundair onderwijs.

Ook smartwatches verboden

Het verbod zal gelden voor smartphones, maar ook voor andere zogenaamde ‘smart devices’, zoals bijvoorbeeld smartwatches. 

Op het verbod zijn enkele uitzonderingen voorzien. Zo  zullen smartphones nog toegelaten zijn voor specifieke onderwijsdoelen, bijvoorbeeld in de les mediawijsheid of voor het organiseren van kwissen in de klas. Ook voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften en voor mantelzorgers is een uitzondering voorzien.

Mentaal welzijn

Minister Demir neemt de maatregel ook met het mentaal welzijn van jongeren in het achterhoofd. “We zien een verband tussen technologie en het stijgende aantal depressies, zelfmoorden, zelfbeschadiging en angst- en eetstoornissen bij kinderen”, merkt de N-VA-minister op. Zij rekent erop dat het smartphoneverbod zal kunnen zorgen voor “een veiligere en rustigere schoolomgeving”.

Vooruit-voorziter Conner Rousseau, die al langer pleit voor een gelijkaardig verbod, reageert tevreden. “Smartphones en het gebruik van sociale media op school zijn slecht voor hun mentaal welzijn en leerprestaties. Al jaren waarschuw ik voor het effect van het gebruik van sociale media voor jongeren. Ik ben blij dat dit nu ingevoerd wordt”, aldus Rousseau. “Dit zal ervoor zorgen dat kinderen zich beter voelen en zich zo beter kunnen concentreren. Thuis kiezen ouders wat ze willen, maar op school vind ik dat toch anders.”

Ook CD&V-voorzitter Sammy Mahdi reageert tevreden. “Eindelijk! Terug echte gesprekken en echte interactie op school”, stelt hij op Instagram. “Een smartphone heeft niets te zoeken op de speelplaats. Ik zeg al langer dat we veel aandachtiger moeten zijn voor de impact van sociale media en beeldschermen op jongeren. De gevolgen op het vlak van mentaal welzijn, sociale vaardigheden en de ontwikkeling van de hersenen zijn gewoon enorm”, aldus Mahdi.

Scholieren betreuren beslissing

De Vlaamse Scholierenkoepel, die de middelbare scholieren vertegenwoordigt, betreurt dat ze niet betrokken is in de beslissing. “Scholieren gebruiken hun smartphone om Smartschool te raadplegen en lessenroosters op te volgen”, zegt voorzitter Gabriel Leka (17).

Eind november bleek al uit een bevraging bij 11.439 leerlingen door de Scholierenkoepel dat 88 procent van de middelbare leerlingen tegen het verbod is. Al waren die resultaten tegenstrijdig: 69 procent vindt namelijk wel dat de smartphone in de klas verboden moet worden, maar niet tijdens de pauze. “Ons onderzoek toont aan dat scholieren wél strenge regels willen, maar geen rigide verbod.”

Vooral in de hogere jaren is er weinig steun voor de maatregel. Waar in het eerste jaar nog 22 procent van de leerlingen een totaalverbod steunt, daalt dit in de hogere graden tot 11 procent. Leka zegt dat leerlingen in de derde graad meer vertrouwen verwachten. Hij kant zich tegen een totaalverbod. De koepel roept minister Demir op om met scholieren in gesprek te gaan.

Koepels reageren koeltjes

De twee grote onderwijskoepels reageren koeltjes op het verbod. Katholiek Onderwijs Vlaanderen zegt de bezorgdheden te delen die aan de basis liggen van de beslissing. “Maar op het terrein stellen we vast dat scholen rond dit thema de voorbije jaren zelf al aan de slag zijn gegaan, met of zonder ondersteuning van Katholiek Onderwijs Vlaanderen. We betwijfelen of scholen zitten te wachten op deze ingreep van bovenaf”, zegt woordvoerder Pieter-Jan Crombez.

Het GO!-onderwijs is positiever, maar ook daar valt te horen dat veel scholen vandaag al werken met een vorm van een verbod. “Zeker in de klas is dat het geval. Er zijn bij mijn weten geen scholen waar absoluut geen regels zijn”, zegt woordvoerder Nathalie Jennes. “Deze nieuwe regelgeving gaat wel iets verder: ook op de speelplaats wordt de smartphone verboden. Dat is niet in alle scholen het geval vandaag. We waren zelf geen vragende partij voor een algemene regel, maar we gaan onze scholen ondersteunen”, gaat ze verder.  

Ook de koepel van het stedelijk en gemeentelijk onderwijs OVSG reageert met gemengde gevoelens op het verbod. “Het is positief dat er wordt nagedacht over de rol van de smartphone op school, maar het is jammer dat men aan scholen niet het vertrouwen geeft om daar zelf een beleid rond te voeren”, zegt woordvoerder Anne Berckmoes. Ze haalt nog aan dat in sommige scholen kansarme leerlingen hun smartphone ook als rekenmachine mogen gebruiken.