Schrijver Pascal Kerkhove: ‘Vroeger dacht ik dat mensen met dementie geen geluk meer konden ervaren’

‘Op jonge leeftijd werd ik al geconfronteerd met de dood’, vertelt Pascal Kerkhove. ‘Ik was amper negentien toen mijn toenmalige vriendin verongelukte. Na dat verschrikkelijke ongeval begon ik mij veel vragen te stellen over hoe we leven en hoe we sterven. In die tijd dweepte ik met de muziek van Joy Division, die onvoorstelbaar mooie songs maakten. Ian Curtis zei in een interview: “You have to die young, as late as possible.” Een briljante zin vond ik dat, maar vandaag denk ik daar anders over. Ik heb er mijn eigen versie van gemaakt: “Het is goed om altijd een beetje achttien te blijven, maar ik kijk er wel naar uit om als een oude man te sterven.” Liefst in goede omstandigheden. Zodat ik op een bepaald moment zelf kan zeggen: “Mijn leven was oké en is voltooid.”’

Dat heb je niet altijd in de hand. U hebt net een roman uit over uw dementerende moeder. Hebt u zelf angst voor dementie?

Pascal Kerkhove: Geen angst, maar ik wil zo niet leven. Vandaag lijden er 200.000 mensen aan dementie in België. Over vijftig jaar zullen dat er dubbel zo veel zijn. Dat zal onze maatschappij onvermijdelijk op de proef stellen. Hoe gaan we om met hen? En hoe kunnen zij op een menselijke manier sterven, zoals ze het zelf gewild hebben? Je kunt vandaag natuurlijk euthanasie aanvragen, maar daarvoor moet je wel wilsbekwaam zijn. Dat geldt dus niet voor mensen die dement zijn. Daarom is er dringend nood aan een nieuw juridisch en ethisch kader over hoe ze kunnen sterven, maar ook over hoe ze kunnen leven.

Bent u anders gaan denken over dementie?

Kerkhove: Zeker. Vroeger dacht ik dat mensen met dementie geen geluk meer konden ervaren. Je bent immers niet meer de persoon die je ooit geweest bent. Nu ben ik ervan overtuigd dat er nog heel veel schoonheid mogelijk is. Op voorwaarde dat ze op de juiste manier benaderd en geprikkeld worden. Dat kan gebeuren door vrienden of familie, maar uiteraard ook door mensen uit de zorgsector. Zij leveren fantastisch werk, maar het ontbreekt hen vaak aan tijd en middelen. Ik word echt boos als ik zie in welke omstandigheden zij moeten werken.

Twijfelt u vaak?

Kerkhove: Schrijven is twijfelen. Intussen is die twijfel een goede vriend geworden. Ik twijfel lang over een beslissing. Maar eenmaal die genomen is niet meer. Als je dan nog blijft twijfelen, ga je daar op den duur aan kapot. Al is alles relatief. Luister naar Maintenant je sais van Jean Gabin. Er zijn zo veel momenten dat we denken dat we het allemaal weten en dat ook aan de wereld willen verkondigen. Maar uiteindelijk moeten we toegeven dat we niets weten. In dat lied zit ook de enige echte wijsheid over het leven: ‘Le jour où quelqu’un vous aime, il fait très beau.’