Schoonmaakcoach: ‘Opruimen is een kwestie van onderhandelen’

Opruimen is een machtskwestie, vindt Sabrina Rox. Als opruimconsulent voorkomt ze dat stellen elkaar de rug toekeren vanwege uiteenlopende ideeën over netheid en huishoudelijke taken. ‘De vaatwasser is voor koppels een geweldige manier om te leren dingen van elkaar te accepteren.’

Waarom maken stellen ruzie over alledaagse huishoudelijke taken, zoals het vullen van de vaatwasser?

Sabrina Rox: De vaatwasser is een speciaal geval.

Is dat zo?

Rox: Omdat iedereen denkt dat hij of zij het perfecte systeem heeft. Dat denk ik zelf ook. Bij sommige koppels herschikt de een stiekem de vaatwasser wanneer de ander weg is. De vaatwasser is voor koppels een geweldige manier om te leren dingen van elkaar te accepteren. Je kunt bijvoorbeeld vaststellen dat je partner de soeplepel er anders heeft in gelegd dan jij het zou doen. En toch kun je dan denken: dat is onzin, maar ik laat het zo.

Hoe kun je nu ernstig discussiëren over zoiets?

Rox: Het is voor veel stellen een probleem. Ik hoor weleens: ‘Jij bent opruimconsulent? Wie heeft dat nodig?’ Het is het natuurlijk het luxeprobleem bij uitstek. Maar toch worden er in relaties oorlogen gevoerd over de rommel in huis. Maar het gaat dan vooral om de onderliggende behoeften: het verlangen naar respect, erkenning of autonomie.

En dan volstaat het wellicht niet om te zeggen: ‘Leg je spullen aan de kant.’

Rox: In plaats daarvan zou je kunnen zeggen: ‘Ik voel me niet gerespecteerd. Ik heb het gevoel dat ik niet genoeg ruimte inneem in onze relatie.’ Opruimen gaat uiteindelijk ook over macht. De vraag is: wie beslist, wie is hier de baas? Dat kan niet definitief worden opgehelderd omdat opruimen, net zoals het beheren van een relatie als geheel, een kwestie van onderhandelen is. Posities veranderen, er moet voortdurend opnieuw onderhandeld worden.

Wat is voor u de meest ondankbare opruimklus?

Rox: Kelders en zolders. Dat doen we niet meer. Het is gewoon onbevredigend. Alles wat in de kelder staat kan eigenlijk weg. Behalve de doos met kerstspullen die je er één keer per jaar uithaalt.

In uw nieuwe boek schrijft u dat u een keer staand een gesprek moest voeren met een stel omdat u nergens kon zitten. Is het vaak zo erg?

Rox: Ja. Meestal neemt degene die onder de situatie lijdt contact met ons op. Die zegt dan dat ze altijd ruzie hebben over rommel. We voeren een voorbereidend gesprek en proberen erachter te komen waar de wortel van het kwaad ligt. En we vragen het koppel hoe het er wél moet uitzien. Het antwoord is vaak hetzelfde: vrije oppervlakken, helder en duidelijk. Maar het is ook mogelijk dat uit dat gesprek blijkt dat een van de partners pathologisch hamstert en bijvoorbeeld elk leeg yoghurtpotje bewaart. Dat is een psychische stoornis. Die kunnen we niet behandelen.

Hoe ruimen jullie op?

Rox: We bekijken elk voorwerp afzonderlijk. Over sommige dingen praten we langer omdat mensen eraan gehecht zijn. Opruimen werkt alleen als je dingen op een rijtje zet. Bij de eerste afspraak splitsen we ons op en ruimen we drie uur lang op. Een deel van de spullen kan gedoneerd worden aan kringloopwinkels of het Rode Kruis. De rest wordt weggegooid.

Is opruimen in een relatie ook zo ingewikkeld omdat je de taken zo moeilijk eerlijk kunt verdelen? Als ik tien minuten de vaat doe, kan ik toch niet verwachten dat mijn partner in ruil daarvoor een half uur stofzuigt?

Rox: Je hebt blijkbaar een sterk rechtvaardigheidsgevoel, want eigenlijk werkt dat heel goed. Mijn man en ik hadden voortdurend ruzie over de badkamer en de keuken. Tot we elkaar op een dag vroegen: wat doe je het liefst? Mijn man vouwt het liefst de was op. Daar heb ik een hekel aan. Hij doet de badkamer en ik de keuken, en dat werkt uitstekend. Mijn dochter maakt graag de vaatwasser leeg omdat ze ondertussen naar podcasts kan luisteren. Maar je moet de taken na een maand of zo weer ruilen. Zo vergeet je niet hoeveel respect het werk van de ander verdient.

Moet iemand die het fijn vindt om de badkamer schoon te maken omdat hij dan naar muziek kan luisteren dan echt iets anders doen?

Rox: Nee, als iemand het echt leuk vindt om iets te doen, zou ik het aan hem of haar overlaten. Maar in machtsstrijdkoppels die elkaar er voortdurend van beschuldigen dat de ander niet ziet wat hij of zij in huis doet, moet men roteren met taken.

U bent geen therapeut. Wordt u soms overweldigd door sommige gesprekken met koppels?

Rox: Er zijn stellen geweest die tegen elkaar schreeuwden waar wij bij waren. Dat kunnen we niet oplossen. Dan zeggen we gewoon: ‘Stop!’ We zijn daar om op te ruimen. We willen op een praktisch niveau helpen.

Moeten stellen een huishoudplan hebben?

Rox: Ja, dat kan veel koppels helpen. Hoe strikter, hoe beter. Vooral voor stellen die veel ruziemaken, zou ik de exacte tijden erbij vermelden: een halfuur stofzuigen, daar moet ik me aan houden.

Maar wat als de ene partner van netheid houdt en de andere niet?

Rox: De opruimer ziet zichzelf vaak als het probleem. In dat geval proberen we altijd te bemiddelen. Elke eigenschap kan een superkracht zijn. Een huishouden dat te minimalistisch is, kan ook steriel overkomen. Als iemand dan zin heeft om te decoreren, is dat mooi meegenomen. We willen niemand dwingen om minimalist te worden. Hobby’s zijn fijn, ze hebben ruimte nodig. Mensen die handwerken hebben ongelooflijk veel ruimte nodig.

Hoe zit het met spullen die een prominente plaats innemen en die je ooit van je ex hebt gekregen?

Rox: Iedereen heeft recht op dingen die alleen van hem zijn. Als een voorwerp iemand herinnert aan een leuke tijd, mag hij of zij het natuurlijk houden. Het wordt pas een probleem wanneer iemand vasthoudt aan een problematisch verleden. Er zijn ook mensen die een kamer op slot doen omdat ze die als een last ervaren. Er ligt bijvoorbeeld een encyclopedie van hun overleden vader, met wie ze geen goede relatie hadden. Als hun partner daar dan iets op tegen heeft, heb je de keuze: maak je jezelf vrij, kijk je naar de toekomst, of blijf je in het verleden hangen? Dat moet die persoon zelf beslissen.

Zoiets kunnen jullie dus niet oplossen?

Rox: We kunnen het vaderprobleem niet oplossen. Maar veel mensen hebben gewoon onze toestemming nodig om dingen weg te doen. We zeggen dan: ‘Je hoeft dit niet te bewaren.’ Mensen zeggen vervolgens: ‘Mag dat? Oké!’ En dan gooien ze het weg.

© Der Spiegel