Schoonheid is méér dan goed bedeeld zijn door moeder natuur. Mooie mensen vinden ook makkelijker een baan en verdienen meer. Sociologe Giselinde Kuipers (KU Leuven) doet onderzoek naar de impact van schoonheid op ongelijkheid. ‘Bewustwording is een eerste stap.’
Jezelf optutten is al lang geen synoniem meer met ijdeltuiterij. Goed verzorgd voor de dag komen lijkt vandaag een must voor iedereen. De onophoudelijke stroom aan beelden van mooie mensen in de media heeft de behoefte om er zelf goed uit te zien sterk vergroot. ‘We leven in een tijd waarin schoonheid steeds belangrijker wordt’, zegt Giselinde Kuipers, hoogleraar sociologie aan de KU Leuven. ‘Ik noem dit een uitdijend schoonheidsregime.’
Onze hang naar een fraai uiterlijk legt onze industrie geen windeieren: de mode- en cosmetische industrie, fitness- en sportcentra, afslankcentra en de voedingssupplementenindustrie varen er wel bij. Ook de plastische chirurgie en de esthetische geneeskunde zitten in de lift. Steeds meer mensen laten rimpels wegwerken, oogleden optrekken, tanden rechtzetten, vet wegzuigen, haren inplanteren, borsten vergroten of verkleinen…
Veel is mogelijk voor wie het zich kan veroorloven, maar lang niet iedereen heeft de energie en de middelen om voortdurend zijn of haar beste beentje voor te zetten. ‘Daardoor is er sprake van een groeiende schoonheidskloof’, zegt Kuipers, die al jaren onderzoek doet over hoe schoonheid iemands leven kan bepalen. De Europese Unie maakte zopas een subsidie van 2,5 miljoen euro vrij om uit te zoeken in hoeverre uiterlijk de ongelijkheid vergroot. Giselinde Kuipers coördineert het project.
Door de toenemende belangstelling voor het uiterlijk zijn mensen van alle leeftijden meer met schoonheid bezig.
Hoe gaat u dat aanpakken?
Giselinde Kuipers: ‘Vijf Leuvense doctoraatsstudenten zullen in vijf wereldsteden – Brussel, Buenos Aires, Accra, Hongkong en Teheran – uitzoeken hoe schoonheid ter plaatse gepercipieerd wordt, in hoeverre het uiterlijk leidt tot sociale uitsluiting of juist voordeel, en of dat samenhangt met andere ongelijkheden zoals klasse of etniciteit. De doctorandi zullen vooral kijken welke rol schoonheid speelt in twee domeinen: bij het zoeken naar werk en bij het zoeken naar een partner via datingapps. Op basis van dat veldwerk willen we een beter zicht krijgen op de mate waarin schoonheid de ongelijkheid vergroot en welke aanbevelingen we kunnen formuleren om die schoonheidskloof te beperken.’
Is er echt sprake van een schoonheidskloof?
Kuipers: ‘Uit onderzoek weten we al dat aantrekkelijke mensen allerlei voordelen hebben: ze vinden sneller een baan en verdienen gemiddeld meer geld. Ze vinden ook sneller een partner. Over het algemeen worden mooie mensen zelfs aardiger gevonden, hebben ze meer vrienden, zijn ze gezonder en leven ze langer. Economen noemen dat de ‘schoonheidspremie’, sociologen spreken van esthetisch kapitaal.’
Zijn hoger opgeleiden evenveel met het uiterlijk bezig als andere sociale groepen?
Kuipers: ‘Reken maar. Wel hebben mensen uit verschillende sociale groepen verschillende schoonheidsidealen. Een hoger opgeleide zal moeite doen om er zo ‘naturel’ mogelijk uit te zien. De nadruk ligt eerder op een goed verzorgd uiterlijk en discrete make-up. Vollere, opgespoten lippen en felle make-up vinden andere sociale groepen mooi, terwijl hoog opgeleiden dat net een beetje ordinair vinden. Met je uiterlijk toon je ook tot welke sociale groep je behoort.’
We moeten ons afvragen of we plastische chirurgie toegankelijker willen maken of net niet.
In hoeverre wordt schoonheid cultureel beïnvloed?
Kuipers: ‘Studenten uit China of Iran die hier komen studeren, vinden dat wij er slordig bij lopen. Wat wij ‘naturel’ noemen, vinden zijn net onverzorgd. Jezelf mooi maken wordt er anders ingevuld, met meer make-up bijvoorbeeld. In landen als Iran en Argentinië is het ook heel gewoon om – ook zichtbaar – aan je uiterlijk te laten sleutelen door een plastisch chirurg. Schoonheidsidealen zijn dus inderdaad sterk cultureel bepaald.’
Je hoort weleens zeggen dat de huidige generatie ouderen er steeds jonger uitziet.
Kuipers: ‘Dat is ook zo. Door de toenemende belangstelling voor het uiterlijk zijn mensen van alle leeftijden meer met schoonheid bezig. Dat kan vandaag makkelijker door een uitgebreid arsenaal aan verzorgingsproducten en cosmetica, via kledij en dankzij goede kappers. Ook de aandacht voor een gezonde levensstijl neemt toe. Wie gezonder eet, op zijn gewicht let en voldoende lichaamsbeweging heeft, ziet er langer goed uit.’
Zijn mannen nog steeds minder met schoonheid bezig dan vrouwen?
Kuipers: ‘Traditioneel zijn vrouwen meer bezig met hun uiterlijk, maar dat verandert snel. We zien steeds meer, vooral jonge, mannen hun best doen om er goed uit te zien. Ook zij ervaren druk om verzorgd voor de dag te komen.’
Hebt u een idee welke beleidsaanbevelingen iets zouden kunnen veranderen aan de schoonheidskloof?
Kuipers: ‘Bewustwording is een eerste stap. Mensen realiseren zich te weinig dat uiterlijk een belangrijke impact heeft op zaken als een baan of een relatie. Als discriminatie door schoonheid wordt vastgesteld bij het zoeken naar werk, kunnen gerichte maatregelen getroffen worden, zoals het verbieden van foto’s op je CV bij een sollicitatie. Ook moeten we ons afvragen of we plastische chirurgie toegankelijker willen maken of net niet. Dat debat is aan de gang.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier