‘Roger Vangheluwe is eindelijk een leek. En nu?’

Als er nu nog stappen moeten ondernomen worden, kunnen kerk en politiek misschien samen actie ondernemen?

Ben ik nu in een ander land wakker geworden? In de nasleep van de documentaire Godvergeten van vorig najaar, klonk de vraag om de zogenaamde laïcisering van Roger Vangheluwe steeds luider. Heel Vlaanderen leek verontwaardigd dat het Vaticaan Vangheluwe nog altijd niet uit zijn ambt had gezet, ondanks verschillende oproepen die er vanuit ons land waren geweest. Gisteren was het dan eindelijk zover: paus Franciscus ontnam de klerikale status van Roger Vangheluwe. Hij is nu een gewone leek. Tot mijn verbazing hoorde ik niets dan zure commentaar van ‘diplomatieke beslissing van de paus’ tot ‘kortzichtige PR-operatie, nog net op tijd voor de blijde intrede’ en ‘too little too late’.

Natuurlijk zijn deze reacties begrijpelijk, maar het valt niet te ontkennen dat ze fel contrasteren met de teneur van enkele weken geleden. Het is een discrepantie van formaat. Ik begrijp ook de reactie dat het pijnlijk is dat het 14 jaar geduurd heeft eer deze beslissing werd genomen. Hoe dan ook had een uitspraak vanuit Rome eerder moeten uitgesproken worden. Overigens vraag ik me af of er nu wel sprake is van de fel door de publieke opinie begeerde straf. Door Roger Vangheluwe te laïciseren kan hij nu gaan en staan waar hij wil. De kerk heeft niets meer over hem te zeggen en de burgerlijke overheid ook niet, want de feiten zijn al lang verjaard. De kerk kan hem alleen nog maar vriendelijk vragen om in dat klooster te blijven, en hopelijk luistert hij daar naar.

Ik had dus liever dat de kerk haar zeggenschap had behouden over Roger Vangheluwe. Ik denk wel dat de kerk er alles aan zal doen opdat hij binnen de muren van het betrokken klooster blijft.

De paus zou gezegd hebben deze beslissing te hebben genomen om het leed van de slachtoffers te erkennen en nultolerantie te onderstrepen. Er zijn al slachtoffers die reageerden dat ze zich niet erkend voelen. Niet het gewenste resultaat dus.

Het legt een tendens bloot in onze samenleving, waarin er voortdurend wordt geroepen om wraak en straffen. Als we eerlijk zijn, doet dat tot nog toe niet veel af van het leed van de slachtoffers. Een straf alleen is meestal onvoldoende, zonder perspectief op verzoening en herstel. Er is dus veel meer nodig dan wraak en straffen, zonder de waarden van een straf in het proces van herstel te minimaliseren.

Nu wil het dat de kerk de laatste tien jaar aan herstel fel gewerkt heeft via allerlei kanalen. Ik wil de enkele slachtoffers in herinnering brengen die via de media konden vertellen dat hun dossier wel goed behandeld is door de kerk. Ik versta ook de verontwaardiging van bisschop Bonny die in de commissie seksueel misbruik steeds te horen kreeg dat er de laatste tien jaar niks gebeurd zou zijn in de kerk.

Het is tijd voor samenwerking met de politiek. Als er bijvoorbeeld geen verjaring mag zijn op seksueel misbruik, is dat een politieke beslissing. De kerk kan de wetten niet veranderen. Indien er meer schadevergoeding moet uitbetaald worden of indien andere opties om het leed van de slachtoffers te verzachten moeten genomen worden, moeten onze wetten veranderen. Hoe moeilijk dat ook te aanvaarden is in de huidige context waarin alles extreem gevoelig ligt, maar de waarheid heeft ook haar rechten: de voorbije tien jaar heeft de kerk meer gedaan dan de wet haar oplegt. Indien ze nog meer moet doen, moet de wet veranderen en dat is een politieke verantwoordelijkheid.

Ik wil niet verzanden in de polemiek van ‘wie heeft nu het meeste gedaan voor de slachtoffers?’ en ‘wie heeft de daders het hardst gestraft?’. Als er nu nog stappen moeten ondernomen worden, kunnen kerk en politiek misschien samen actie ondernemen? Het laatste decennium is er spijtig genoeg een hoop aan expertise opgebouwd inzake seksueel misbruik in de kerk. Misschien kunnen kerk en politiek – zonder camera’s in de buurt – eens aan tafel gaan zitten om aan de slag met die expertise. Op die manier kan heel de maatschappij er baat bij vinden.

Hans Geybels is theoloog aan de KU Leuven. HIj is gedelegeerd bestuurder van de christelijk geïnspireerde denktank Logia.