Een topbenoeming die het grote publiek niet had zien aankomen: kardinaal Jozef De Kesel wordt als aartsbisschop van Mechelen-Brussel opgevolgd door de volslagen onbekende, straks 55-jarige Brusselaar Luc Terlinden.
De leiding van de katholieke kerk in België heeft vandaag veel minder invloed op de politieke agenda dan pakweg twintig jaar geleden. Maar als je de lui in de Guimardstraat (waar de kerkelijke bestuursorganen gevestigd zijn) één zaak moet nageven, dan dat ze meester blijven in de discrete afhandeling van belangrijke dossiers.
Gisterenavond, om 20.59 uur, wanneer de meeste redacties volop aan het afsluiten zijn, verzond woordvoerder Geert De Kerpel een korte, bijzonder laconieke mail. ‘Beste. Morgen, donderdag 22 juni 2023, stelt kardinaal Jozef De Kesel zijn opvolger als aartsbisschop van Mechelen-Brussel aan de pers voor. U bent van harte uitgenodigd.’ Het ging dus om Luc Terlinden. Luc wie?
Alles wijst erop dat de aanstelling van Luc Terlinden erg goed is voorbereid. Voor de functie van kerkleider in het huidige België, met zijn complexe structuur en zijn steeds diversere samenleving, heeft hij een bijzonder geschikt profiel. Dat blijkt ook uit een interview dat hij twee jaar geleden gaf aan Kerk & Leven, dat vandaag online te lezen is. Terlinden is een tweetalige Brusselaar uit Etterbeek. Hij behaalde een universitair diploma economische wetenschappen in Louvain-la-Neuve. Vervolgens werkte hij een aantal maanden als leerkracht economie, voor hij zijn priesterstudie begon. Eigenlijk was hij al vele jaren eerder ‘gegrepen’ door het geloof. Op zijn 16e trok hij met de scouts naar de eerste Wereldjongerendagen in Rome. Daar is hij naar eigen zeggen ‘zoals Obelix in de ketel gevallen’ – in zijn geval die van het katholicisme.
Quartier chaud
De kerkelijke overheid moet zijn potentieel al vroeg gespot hebben. Na zijn studies en zijn legerdienst krijgt seminarist Terlinden een stevige ‘training’: eerst moet hij naar het zeer gekleurde en soms bepaald armetierige Schaarbeek-Noord – ‘een buurt waar de christenen een minderheid zijn’, zoals de nieuwe aartsbisschop op zijn persconferentie zei. Dan mag hij naar het meer elitaire Ukkel. Na zijn priesterwijding in 1999, Terlinden is dan 31, wordt hij ‘naar Rome gestuurd’, zoals dat heet, om er een doctoraat in de moraalfilosofie te behalen aan het Collegium Alfonsianum, een door de redemptoristen gerunde pauselijke universiteit die zich specialiseert in moraalwetenschappen.
Bij zijn terugkeer in België wordt hij eerst studentenpastor in Louvain-la-Neuve, daarna volgt opnieuw een aanstelling in een quartier chaud, ditmaal in Elsene: ‘Dertig talen spraken ze daar. Diversiteit van talen en culturen is een genade, een anti-Babel.’ Voor de niet-bijbelvaste lezers: in het oudtestamentische Babel verstonden de mensen elkaar niet omdat ze te veel talen spraken. Dat was toen nog een straf van Jahweh voor de hoogmoed van de mensen, die zich vervolgens over de wereld verspreidden.
In 2021 treedt Terlinden toe tot de leiding van de kerk. Dat jaar volgt hij kanunnik Etienne Van Billoen op als vicaris-generaal van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Ook de naam Van Billoen doet geen belletje rinkelen bij het grote publiek, maar hij was wel de man die kardinaal De Kesel verving toen die in 2020 een hele tijd out was wegens een behandeling voor darmkanker. Terlinden treedt toe tot de inner circle rond de kardinaal. Hij wordt verantwoordelijk voor de Franstalige priesteropleiding. In hogervermeld vraaggesprek met Kerk en Leven legt hij omstandig uit dat het priestertekort alleen kan worden opgelost door niet-priesters, mannen én vrouwen, erbij te betrekken. ‘We moeten leren inzien dat het celibaat (de belofte om bewust single te blijven) en het priesterschap niet hetzelfde zijn.’ Uit zijn verdere uitleg valt te begrijpen dat hij het celibataire priesterschap ‘zeer waardevol’ vindt, maar dat ‘de roeping tot het celibaat een uitzondering’ is en dat ‘onze kerk in haar schoot diverse roepingen’ heeft.
Dat is nog geen pleidooi om priesters toe te staan om te huwen of een relatie te hebben, eerder om meer priesterlijke taken te laten verrichten door niet-gewijde gelovigen, mannen en vrouwen. En dat moet dan ook zijn vertaling krijgen in de kerkelijke hiërarchie, te beginnen op lokaal niveau: ‘Vandaag delen parochiepriesters hun pastorale verantwoordelijkheid met een gemengd team van mannen en vrouwen. Dat is hoe dan ook een verbetering, al vereist het voor veel priesters een leerproces. Vandaag zijn er pastoors die een vrouw als hiërarchische overste hebben.’
Een leuk detail, en nog een aanwijzing dat het aartsbisdom op dat moment al ‘plannen’ had met Terlinden: ook al wordt hij verantwoordelijk voor de Franstalige priesteropleiding, toch nodigt men hem uit om te komen wonen in het Vlaamse deel van dat grote aartsbisdom (het omvat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Waals-Brabant en Vlaams-Brabant, plus Mechelen). Terlinden verhuist naar Mechelen: daar kan aartsbisschop Jozef De Kesel zijn nieuwe vicaris-generaal nog beter leren kennen en hem eventueel stukje bij beetje voorbereiden op een mogelijk nieuwe functie. Men vond voor de nieuweling ook een gepaste woning – ach ja, het pand stond toch leeg en kon dus maar beter nuttig gebruikt worden. We hebben het over de voormalige woning van… Godfried Danneels.
Allemaal broeders
Jozef De Kesel maakt er geen geheim van dat hij zijn volle steun geeft aan de lijn die paus Franciscus uitzet. De appreciatie is wederzijds. In 2016 benoemde Franciscus aartsbisschop De Kesel tot kardinaal (een eer die zijn voorganger Léonard onthouden werd), sinds 2017 kreeg hij ook taken bij de Curie in het Vaticaan – dus in het bestuur van de wereldkerk. In 2022 diende Jozef De Kesel zijn ontslag in als kardinaal omdat hij toen de leeftijdsgrens van 75 jaar zou bereiken. Franciscus vroeg hem nog één jaar aan te blijven. Op 17 juni heeft Jozef De Kesel zijn 76e verjaardag gevierd. Vijf dagen later kondigt de Belgische kerk Luc Terlinden aan als de nieuwe aartsbisschop van Mechelen-Brussel. Luc Verlinden zelf werd vorige zondag ingelicht/gevraagd. Na de mis had hij al bevestigend beantwoord – hij gaf toe dat hij de vraag zag aankomen: ‘Het gesprek zou niet over de Rode Duivels gaan.’ Met zijn bisschopsleuze ‘Fratelli tutti’ – ‘Allemaal broeders’ – lijkt hij zich in te schrijven in de lijn van Franciscus en De Kesel.
Door zijn benoeming tot aartsbisschop van Mechelen-Brussel is de kans groot dat Luc Terlinden ook de nieuwe voorzitter van de Belgische bisschoppenconferentie wordt. Terlinden zal nog bisschop worden gewijd (op 3 september in Mechelen) en het pallium ontvangen (op 27 juni in Rome), een witte schouderband met zwarte kruisjes die symbool staat voor de verbondenheid van alle aartsbisschoppen ter wereld met de aartsbisschop van Rome, dus de paus.
Dat de nieuwe aartsbisschop alvast mee is met de mode onder politici – zie Sammy Mahdi en Georges-Louis Bouchez – blijkt uit het feit dat Kerk en Leven twee jaar geleden al melding maakte van zijn hond, een teckel genaamd Oscar. Oscar wordt in het Frans aangesproken.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier