Dominique Pelicot werd veroordeeld tot twintig jaar gevangenisstraf voor het drogeren, verkrachten en laten misbruiken van Gisèle Pelicot, zijn toenmalige vrouw. Strafrechtadvocate Sanne De Clerck maakt de balans op na het vonnis. “Voor de rechtszekerheid is het goed dat er een debat op gang komt om de definitie van verkrachting scherper te formuleren. Op dat vlak doet België het beter dan Frankrijk.”
Onder luid applaus en bravogeroep, en voor het oog van tientallen camera’s, arriveerde Gisèle Pelicot (72) donderdagochtend iets na 9 uur aan het gerechtsgebouw van Avignon. Nadat de vrouw had besloten om het vier maanden durende proces niet achter gesloten deuren te laten plaatsvinden, groeide ze uit tot een icoon.
Il faut que la honte change de camp, of: de schaamte moet van kamp veranderen, werd een leuze die weerklank vond tot ver buiten de rechtszaal. Gisèle Pelicot werd een boegbeeld van slachtoffers van seksueel geweld.
Dominique Pelicot (72), de man die gedurende negen jaar zijn toenmalige vrouw drogeerde, verkrachtte en door meer dan 80 mannen liet misbruiken, werd schuldig bevonden aan de verkrachting en aan het maken en verspreiden van seksueel getinte foto’s van Gisèle Pelicot.
Ook de 50 andere beklaagden werden schuldig bevonden. Vrijwel na elke naam die de rechter uitsprak, las hij: ‘U bent schuldig bevonden aan verkrachting, verzwaard door twee omstandigheden: de bijeenkomst en het toedienen van een middel.’
Dominique Pelicot werd veroordeeld tot een gevangenisstraf van 20 jaar. Dat is de maximumstraf. De medebeklaagden kregen gevangenisstraffen tussen de 3 en 15 jaar, bij de meesten lag die tussen de 8 en de 12 jaar. Met een gevangenisstraf van 15 jaar kreeg Romain V., na Dominique Pelicot, de hoogste straf. Hij is de man die zes keer naar het huis van de Pelicots ging en geen condoom wilde gebruiken, hoewel hij wist dat hij hiv-positief was.
Mens van het jaar: Gisèle Pelicot, de vrouw die overlevers van seksueel geweld moed geeft
Jean-Pierre M., de enige van de 50 medeverdachten die niet vervolgd werd voor de verkrachting van Gisèle Pelicot, kreeg een gevangenisstraf van 12 jaar. Hij moest zich verantwoorden voor de verkrachting van zijn eigen vrouw, in het bijzijn van Dominique Pelicot, die hem het verdovende middel leverde. Om die reden werd hij beschouwd als een ‘volgeling’ van Dominique Pelicot.
De beklaagden krijgen nu tien dagen om in beroep te gaan.
Volgens strafrechtadvocate Sanne De Clerck liggen de vonnissen binnen de lijn van de verwachtingen. ‘Dat Dominique Pelicot de maximumstraf zou krijgen, komt niet als een verrassing. Het ging dan ook over een lange periode van ernstig misbruik.’
Wel liggen de straffen voor de medebeklaagden vaak lager dan de geëiste straf. De kinderen van de Pelicots gaven te kennen dat ze teleurgesteld zijn. ‘Maar bij het bepalen van de straf bekijkt de rechter de zaken van de beklaagden individueel’, verklaart De Clerck. ‘Hij houdt daarbij rekening met de ernst van de feiten en de straf die gevorderd wordt, maar ook met de persoonlijkheid en de houding van de beklaagde. Iemand die halsstarrig feiten ontkent, riskeert een zwaardere straf dan iemand die oprecht doordrongen is van schuld en spijt. Het is niet onlogisch dat een rechter daar rekening mee houdt.’
Proces-Pelicot verdeelt Frankrijk: ‘Nee, niet élke man is schuldig’
Wat zal u van deze zaak bijblijven?
Sanne De Clerck: Deze zaak heeft nogmaals duidelijk gemaakt dat een verkrachter niet alleen iemand is die in een donker steegje staat te wachten tot er iemand voorbijkomt. Verkrachting speelt zich vaak binnenkamers af, binnen een relatie of zelfs binnen een huwelijk. In de Franse pers werd over de daders gesproken als messieurs tout le monde, doorsneemannen, en dat is iets wat mensen niet durven of willen geloven. Toch is dat ook de reden dat de feiten zo lang hebben kunnen plaatsvinden. Uiteindelijk was een grote groep mensen op de hoogte van wat er gebeurde, en toch heeft niemand aan de alarmbel getrokken. Dat is hallucinant. Deze zaak heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat de verkrachtingscultuur echt bestaat.
Daarnaast zal de manier waarop mevrouw Pelicot haar slachtofferschap gedragen heeft me bijblijven. Dat ze weigerde zich te schamen voor wat haar is overkomen, is een sterk signaal, en die boodschap moet worden gehoord. Al mag dat niet betekenen dat alle slachtoffers van seksueel geweld zo moedig moeten zijn. We kunnen en mogen niet verwachten dat iedereen zich zo opstelt.
‘De zaak-Pelicot heeft een belangrijk maatschappelijk en juridisch debat op gang gebracht.’
Tijdens het proces werd door de verdediging nog opgevoerd dat Gisèle Pelicot misschien een spel speelde, een gedeelde fantasie van haar en haar man. De vonnissen bewijzen dat de rechter het slachtoffer geloofd heeft.
De Clerck: Dat is zo, en misschien heeft die verdediging ook wel mee de strafmaat bepaald.
Omdat Dominique Pelicot beelden bewaarde van de verkrachtingen, was er in deze zaak bijzonder veel bewijsmateriaal. Dat is niet in elke zaak voorhanden. Het is natuurlijk belangrijk dat slachtoffers geloofd worden, maar dat moet ook altijd afgewogen worden tegen het vermoeden van onschuld. Anders zou zomaar iedereen veroordeeld kunnen worden.
De Franse wet definieert verkrachting als elke seksuele handeling met geweld, dwang, bedreiging of verrassing. Daarom stelden sommige beklaagden dat er misschien zelfs geen sprake kon zijn verkrachting.
De Clerck: In Frankrijk gebruikt men inderdaad een erg restrictieve definitie voor verkrachting. Deze zaak heeft het politieke debat aangewakkerd. Er gaan stemmen op om het concept toestemming op te nemen in het Franse seksuele strafrecht, zoals dat twee jaar geleden al in België is gebeurd.
In de praktijk maakt het misschien niet zo’n groot verschil, maar ik geloof wel dat het belangrijk is voor de bewustwording. In België is het duidelijk: het is niet omdat iemand geen ‘nee’ zegt, dat het een ‘ja’ is. De Belgische wet zegt dat als de vrije wil aangetast wordt door een fysiek of een psychisch gebrek, er geen sprake kan zijn van toestemming. Dat betekent dat als men onder invloed is van psychotrope of verdovende middelen, iemand geen toestemming kan geven. Op dat vlak doet België het beter dan Frankrijk.
Aangezien de zaak-Pelicot in Frankrijk tot een veroordeling heeft geleid, zou men kunnen zeggen dat de definitie van verkrachting er niet tekortschiet. Toch denk ik dat het voor de rechtszekerheid goed is dat er een debat op gang komt om die definitie van verkrachting scherper te formuleren. Op die manier kan de wet ook sensibiliserend, en dus preventief werken. In België zagen we ook dat er op het moment dat ons seksueel strafrecht werd aangepast, veel aandacht voor was. De zaak-Pelicot heeft in ieder geval een belangrijk maatschappelijk en juridisch debat op gang gebracht.
‘We moeten ervoor zorgen dat de moed van Gisèle Pelicot niet tevergeefs is geweest’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier