In Vlaanderen wachten 65 lokale geloofsgemeenschappen op een erkenning en bijhorende subsidies. Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits (CD&V) verwacht de resultaten van de veiligheidsscreening in de komende maanden. Ondertussen leveren de provincies massaal negatieve adviezen af.
‘De lokale geloofsgemeenschap is actief op het grondgebied van de stad en is een vaste waarde, vooral binnen het district Berchem. (…) De gemeenteraad geeft op basis van de beschikbare bestuurlijke adviezen een positief advies.’
Zo luidde de beslissing van de Antwerpse gemeenteraad op 27 januari over de erkenningsaanvraag van de lokale geloofsgemeenschap Kuba, een moskee van de Turkse organisatie Milli Görüs in het district Berchem. Op het Vlaams Belang na stemde elke partij voor, ook Vooruit en de N-VA van – toen nog volwaardig – burgemeester Bart De Wever.
Die beslissing kwam er ruim een maand nadat de provincie Antwerpen voor dezelfde moskee een negatief advies had uitgebracht. Nochtans vormen N-VA en Vooruit zowel in de stad als in de provincie de meerderheid.
Jezus is trending: jongeren vinden steeds meer het geloof op sociale media
Subsidies
Het voorbeeld van Kuba staat niet op zichzelf. In Antwerpen gaf het stadsbestuur in 9 van de 12 dossiers een positief advies. In al die 12 gevallen oordeelde de provincie negatief.
Die tegenstelling is zichtbaar in heel Vlaanderen. Van de 65 erkenningsaanvragen hebben 59 dossiers een provinciaal advies nodig. Slechts twee keer gaven provincies groen licht: één keer voor een orthodoxe kerk, één keer voor een moskee — weliswaar onder voorwaarden. Lokale besturen spraken zich in zes gevallen negatief uit, al wachten sommige nog op een beslissing.
De grote meerderheid van de aanvragen — 52 van de 59 — gaat over moskeeën. Dat betekent dat amper 2 procent van de moskeeën een gunstig advies van de provincie kreeg.
De adviezen van zowel provincies als lokale besturen zijn vereist in de erkenningsprocedure. Hoewel ze niet bindend zijn, vormen ze de basis waarop de Vlaamse regering oordeelt of de lokale geloofsgemeenschap recht heeft op subsidies.
‘De uitkomst van een advies hangt vaak af van wie er in de meerderheid zit.’
Mantel der liefde
Waarom komen provincies en gemeenten zo vaak tot een ander oordeel? Volgens het kabinet van Antwerps gedeputeerde Luk Lemmens (N-VA) leggen beide bestuursniveaus andere accenten. ‘Lokale besturen kijken vooral naar de inbedding in de gemeenschap. Ze hoeven zich minder te buigen over het juridisch-technische luik — of bedekken dat met de mantel der liefde.’
Soms zijn financiële redenen doorslaggevend. ‘Geloofsgemeenschappen kunnen niet altijd aantonen dat ze voldoende inkomsten hebben om aan alle criteria te voldoen. Of hun bestuur is niet rechtsgeldig samengesteld.’
Toch zouden provincie en gemeente in principe dezelfde erkenningscriteria moeten toepassen, zegt het kabinet van minister Crevits. ‘Het is aan de provincies om autonoom een advies te geven, maar dat gebeurt net als bij de lokale besturen op basis van dezelfde criteria.’
Volgens Vlaams Parlementslid Nadia Sminate (N-VA), die de gegevens opvroeg, speelt ook de politieke samenstelling van een gemeenteraad mee. ‘De uitkomst van een advies hangt vaak af van wie er in de meerderheid zit.’ Zelfs in het Antwerpen van De Wever? ‘De N-VA bestuurt daar niet alleen,’ aldus Sminate.
Deze maand nog vernietigde Crevits de gemeenteraadsbeslissing over het advies voor de moskee van de invloedrijke maar omstreden Turkse moskeekoepel Diyanet in Maasmechelen. Een schepen die het advies had goedgekeurd, bleek zelf betrokken bij de aanvraag. ‘De onpartijdigheidsverplichting voor gemeenteraadsleden werd duidelijk geschonden’, aldus Crevits.
Juridische obstakels
Op het terrein heerst intussen al geruime tijd windstilte. In 2023 erkende de Vlaamse regering — voor het eerst in tien jaar — opnieuw moskeeën. Toen het Grondwettelijk Hof later dat jaar delen van het nieuwe erkenningsdecreet vernietigde, kwam alles opnieuw tot stilstand. Het decreet werd aangevochten door Diyanet, en het Hof gaf de koepel gelijk: het verbod op buitenlandse financiering van geloofsgemeenschappen en bedienaars bleek ongrondwettig.
Nadat de Vlaamse regering het decreet hersteld had, konden geloofsgemeenschappen een nieuwe aanvraag indienen. De ISD, de informatie- en screeningsdienst die de dossiers onderzoekt, heeft echter nog geen eindrapporten klaar. Die zijn noodzakelijk. ‘Ook de veiligheidsadviezen van onder meer de Staatsveiligheid, het OCAD en de federale politie zijn er nog niet’, aldus het kabinet-Crevits. ‘De minister kan dus op dit moment geen beslissing nemen.’
Bovendien stapten Diyanet en Milli Görüs vorig jaar opnieuw naar het Grondwettelijk Hof, ditmaal tegen het aangepaste decreet. ‘Ik sluit niet uit dat dat een impact zal hebben op de termijn voor het nemen van eindbeslissingen,’ zegt Crevits. Het arrest wordt in principe nog dit jaar verwacht.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier