‘Laat ons zorgen dat ook ongehuwde papa’s hun stilgeboren kindje kunnen erkennen’

‘Op deze Internationale Dag van de Man wil ik een onrecht aankaarten dat ongehuwde papa’s van een stilgeboren kindje treft’, schrijft Bieke Verlinden. ‘Een onrecht dat al meer dan twintig jaar een strijdpunt is voor organisaties die werken rond het verlies van een kind, maar dat nog altijd niet is opgelost: het recht van ongehuwde papa’s om hun stilgeboren kindje te erkennen. Daarom doe ik vandaag een oproep aan minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden.’

Het is een verlies dat je je niet kan voorstellen als je het niet hebt meegemaakt: tijdens de zwangerschap je kindje plots verliezen door stilgeboorte. Wanneer dat onnoembare verdriet een gezin overvalt, wordt er vanaf 180 dagen zwangerschap verplicht een ‘akte van een levenloos kind’ opgemaakt (tussen 140 en 180 dagen kan dat facultatief). Als papa wil je op zo’n akte – het enige document van je kindje – graag erkend staan als vader. Want dat ben je nu, ook al is je kindje stilgeboren ter wereld gekomen.

Koude wetgeving

Verwacht je als ongehuwd koppel een kindje, dan kan de papa (of meemoeder) dit ongeboren kind al erkennen van zodra je een bewijs van zwangerschap kan voorleggen. Maar de ongehuwde papa die zich niet al voor de bevalling naar de burgerlijke stand haast, verliest het recht om zijn kindje nog te erkennen als het onverwacht stilgeboren ter wereld komt.

Als een kindje tijdens de zwangerschap in levensgevaar komt, moet de erkenning door de papa dus in alle spoed gebeuren, voor het kindje overlijdt. Zo’n erkenning moet echter altijd met toestemming en dus aanwezigheid van de moeder gebeuren. Maar op zo’n moment moet de moeder in het ziekenhuis zijn en kan ze zich niet ook nog even naar de burgerlijke stand haasten. Het koppel verliest dan de mogelijkheid om nog een prenatale erkenning door de papa te doen.

Wanneer het noodlot toeslaat, laat de huidige wetgeving ongehuwde papa’s dus in de kou staan. Een stilgeboren kind kan nooit meer door de papa erkend worden, hoe graag die zijn kindje ook wilde en ervan hield. Terwijl die erkenning juridisch geen enkele impact heeft maar emotioneel wél zo ontzettend belangrijk is. Dat druist in tegen al ons menselijke gevoel en houdt een ongelijkheid in stand tussen gehuwde en niet-gehuwde koppels. Een ongelijkheid die niet te verantwoorden is in onze moderne samenleving, die verschillende gezinsvormen kent en waarin gezinnen al lang niet meer per se gehuwd zijn wanneer ze aan kinderen beginnen.

“Vader die het kind niet erkend heeft”

Maar er is, helaas, nog meer. Bij ongehuwde koppels wordt, mits toestemming van de mama, de naam van de papa in de akte van een levenloos kind opgenomen. Maar daar komt automatisch (dit is bij wet bepaald) deze titel bij: “Vader die niet gehuwd is met de moeder noch het kind erkend heeft”. Terwijl de papa niet meer in de wettelijke mogelijkheid is óm het kind te erkennen. Die bikkelharde, meedogenloze zin stapelt een nieuw verlies bovenop het onmetelijke verlies van een kind: de papa staat expliciet te boek als een man die zijn kind niet erkend heeft. Er zou in de akte perfect gewoon “vader” kunnen staan, net zoals erboven ook gewoon “moeder” staat: deze akte heeft immers verder geen juridische impact.

Dat maakt alles nog zo pijnlijk: met haar toestemming wil de mama haar kind een vader geven, en de vader een kind. Dat is immers de enige erkenning die nog gegeven kan worden.

Het recht van papa’s

De erkenning door de vader van een kindje, dat er geweest is en gewenst was, zou een recht moeten zijn voor alle papa’s, ongeacht of het levend of levenloos geboren wordt. Die erkenning kan een belangrijke stap zijn in het rouwproces. Maar zoals het nu is, stapelen we als samenleving nog een verlies bovenop het onmetelijke verlies van een kind.

Daarom wil ik vandaag, op de Internationale Dag van de Man, aandacht vragen voor ongehuwde papa’s die hun kind verliezen en daarmee ook de kans om het te erkennen. Waarom zouden we het niet mogelijk maken voor vaders om hun kind te erkennen, ook als het stilgeboren is, na het overlijden? Wie berokkenen we daarmee schade? Je kan de formulering op de akte perfect aanpassen zonder dat hier juridische gevolgen aan verbonden zijn. Maar wel zou het ongelooflijk veel betekenen voor zovele papa’s om hun overleden kindje te kunnen erkennen, en zelf als papa erkend te worden door de samenleving.

Daarom deze dubbele oproep aan federaal minister van binnenlandse zaken Annelies Verlinden. Pas ten eerste het gegevensveld op de akte van een levenloos kind aan naar gewoon ‘vader’ (of ‘meemoeder’), net zoals er ook gewoon ‘moeder’ staat. Gehuwd, samenwonend, al dan niet prenataal erkend … De vader is de vader, en alle info die verder op de akte vermeld staat is onnodig, stigmatiserend en kwetsend.

Ten tweede moet het mogelijk worden dat ongehuwde papa’s en meemoeders hun stilgeboren kindje kunnen erkennen ook nadat het levenloos ter wereld is gekomen. Juridisch en administratief heeft dat geen gevolgen, maar voor de rouwverwerking betekent het een wereld van verschil. Laat we op deze manier de rouw van ouders een klein beetje helpen dragen. Dat zijn we hen als samenleving, in hun onnoembare verlies, verschuldigd.

Bieke Verlinden zetelt voor Vooruit in het Vlaams parlement en is schepen in Leuven.