Zijn influencers echt allemaal graaiende leeghoofden? ‘Ik daag u uit om eens écht naar hun werk te kijken’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag. ‘U zal veel bagger tegenkomen, maar ook tot in uw ziel worden geraakt.’
Leeghoofden die geld verdienen door hun hele leven te grabbel te gooien op de sociale media. Dat de doorsnee Vlaamse 35-plusser zo over influencers denkt, bleek de voorbije week nog maar eens uit de reacties op de veroordeling van YouTuber Acid. Dat getuigt op zijn minst van enige kortzichtigheid. Keer op keer merken ouders en opvoedingsexperts op dat we de leefwereld van onze kinderen niet meer kennen, maar de meeste volwassenen doen ondertussen ook geen moeite doen om zich erin te verdiepen. Ze schrijven de helden en informatiekanalen van hun tieners bij voorbaat af als inferieur en hoogst onwenselijk.
Wie een beetje zijn best doet om de video’s, foto’s en captions van populaire YouTubers, TikTokkers en Instagrammers met open vizier te bekijken, merkt nochtans al snel dat het nergens op slaat om hen allemaal op een hoop te gooien. Het klopt dat je op sociale media honderden mensen vindt die hun brood (of minstens wat beleg) verdienen door appetijtelijke foto’s in de strijd te gooien om zoveel mogelijk volgers te verzamelen. Vervolgens laten ze zich door bedrijven betalen om allerlei producten aan te prijzen. Dat gaat van bevallige tienermeisje die merkkleren of cosmetica aan de man proberen te brengen tot jonge moeders die een aardige cent verdienen door hun snoezige peuter in peperdure broekpakjes te fotograferen.
Maar daarnaast zijn er op sociale media ook heel wat jonge mensen actief, zoals Steffi Mercie of Céline Dept, die veel volgers hebben gekregen door de inhoud van hun posts. Sommigen zijn populair geworden met filmpjes waarin ze stijladvies geven, anderen omdat ze jongeren tijdens de examens een hart onder de riem steken of voor mentale zelfzorg pleiten. Doordat ze een inkijk geven in hun eigen leven, krijgen veel van hun doorgaans jonge volgers het gevoel dat ze niet de enigen zijn met een laag zelfbeeld, psychische problemen of verzengende twijfels.
Anderen zijn dan weer geliefd omdat ze hun volgers een geweten proberen te schoppen. Op sociale media nemen zij standpunten in over, bijvoorbeeld, de toestand in Gaza, LFBTQ+-rechten, immigratie of de positie van Conner Rousseau. Denk maar aan de filmpjes waarin Elisabeth Lucie Baeten politici op de korrel neemt als Katrien van Politiek PR. Of Elodie Gabias, die elk schoonheidsideaal doorprikt door glamoureuze foto’s van actrices en modellen te parodiëren. Al hoeven posts niet per se een onderliggende boodschap te hebben om fascinerend of onweerstaanbaar grappig te zijn. Kijk maar eens naar het werk van Jonatan Medart, Average Rob of Chris Lobanzo.
Hoewel sommige van die video’s amper moeten onderdoen voor de sketches die geregeld op televisie voorbijkomen in programma’s als De ideale Wereld of Tegen de sterren op wordt er behoorlijk op neergekeken. Dat heeft soms weinig met de inhoud te maken, maar alles met het kanaal waarop je ze kunt bekijken (en ook wel een beetje met de leeftijd van hun makers). Terwijl werken voor televisie als een fatsoenlijke broodwinning wordt beschouwd, doen velen het verdienmodel van sociale media als hoererij af. Nochtans is het verschil nu ook weer niet zo heel groot. Net als commerciële zenders gebruiken influencers inkomsten uit reclame, sponsoring en merchandising om entertainende posts te kunnen maken.
Terwijl werken voor televisie als een fatsoenlijke broodwinning wordt beschouwd, doen velen het verdienmodel van sociale media als hoererij af.
Gek eigenlijk. In een tijd dat zo goed als elke leeftijdsgroep veel meer tijd achter de computer doorbrengt dan voor de televisie, krijgen getalenteerde socialemediapersoonlijkheden pas ruimere erkenning wanneer tv-zenders ze oppikken in een poging om tieners en twintigers naar de buis te lokken. Zo kandideerde Acid in De slimste mens, werkte Jonatan Medart onder meer aan de De Cooke & Verhulst Show mee, neemt Average Rob deel aan Expeditie Groenland en is Elodie Gabias een van de vaste gasten in De tafel van Gert. ‘Voor een influencer heeft die toch wel iets zinnigs te zeggen’, klinkt het dan verbaasd.
Misschien moeten we het begrip influencer voortaan maar voorbehouden voor mensen die alleen zoveel mogelijk volgers willen om ze allerlei producten aan te kunnen smeren. Voor degenen die sociale media gebruiken als een kanaal om hun boodschap of werk te delen, kunnen we beter een nieuwe naam kiezen. Liefst iets wat beter bekt dan socialemediapersoonlijkheid of content creator. En laten we ondertussen met z’n allen stoppen met zo neerbuigend over hen te doen. Toch niet zolang we hun werk niet echt kennen. Ik daag u dan ook uit om u eens te verdiepen in de creatieve exploten van een resem influencers. Ik garandeer u dat u ontzettend veel bagger te zien zal krijgen, maar bijwijlen zal u ook een nieuw inzicht opdoen, huilen van het lachen of tot in uw ziel worden geraakt.
