‘Juridische stappen tegen protesterende studenten? Rector heeft als taak de agora te beschermen’

Een tiental prominente proffen en medewerkers van de UAntwerpen zijn niet gerust in de dreigende ontruiming van de kamperende actievoerders uit de Agora, een centrale ruimte op de universitaire campus.

Waarde Rector Herman Van Goethem,

We vernamen dat u uw eigen studenten wenst te verwijderen uit de Agora. U kent het wellicht nog wel uit de lessen Grieks of geschiedenis: een Agora (van ‘samenkomen’) is een publieke verzamelplaats die in het Oude Griekenland diende voor vrije burgers om democratisch te vergaderen of zich te laten onderwijzen. Cleisthenes’ idee van de Agora was ook om het clanverband te doorbreken ten voordele van een collectiviteit in functie van de polis, wat toelaat om in te beelden dat men ook tot andere collectiviteiten kan behoren dan de eigen clan. De Agora was ook een sacrale plek. De profanering ervan, meestal door personen die democratie niet genegen zijn, vloeide vaak voort uit angst. Noem het maar ‘Agorafobie’. De ontruiming die je beveelt, is zulke ontering.

De fobie is niet zozeer angst voor grote ruimtes, dan wel de angst dat democratie – en de rechtsstaat die enigszins eruit voortvloeit – de status quo in vraag kan stellen. ‘Palestine puts the world to the test’, zei dr. Izzeldin Abuelaish, de Palestijnse geneesheer die van u een eredoctoraat kreeg. Democratie is immers iets dat nooit daadwerkelijk wordt verwezenlijkt, maar is altijd in beweging naar deze realisering, en is vaak in gevaar.

Deze beweging, in de Agora, is voor sommigen angstaanjagend, want ze nodigt iedereen uit om samen te komen en onszelf de Socratische vraag te stellen: ‘hoe moeten we leven?’, een vraag die in de Agora onlosmakelijk verbonden is met de vraag naar rechtvaardigheid en vrijheid.

We zitten op een historisch kantelpunt, zoals u als historicus zeker aanvoelt. Ofwel neigen we naar een situatie waarin de (al in diskrediet gebrachte) internationale rechtsorde, haar genocideconventies en mensenrechten incluis, een maat voor niets blijken te zijn omdat ze blijkbaar met de voeten kunnen worden getreden zonder al te veel gevolgen.

Ofwel strijden we ervoor, en voor de waardigheid die aan deze rechtsorde ten grondslag ligt. Palestina is de test: het kritisch koesteren en verdedigen van deze waardigheid, ook indien deze verdediging niet past in onze amalgamen van westerse allianties en belangen, is waar de studenten en een groeiend aantal personeelsleden belangeloos voor staan, en waarvoor u door ons werd verkozen.

We waren, geachte rector, getuigen van een discrepantie tussen de Agora en uw beleid. Zonder te willen romantiseren belichaamde de Agora democratische beslissingsstructuur, kritische ingesteldheid, actief pluralisme, interdisciplinariteit, dialoog, maatschappelijke relevantie,… kortom alle dure woorden die missie- en visienota’s van de UAntwerpen doorspekken. Verder dan het scanderen ‘free Palestine’, waren er gastlessen, discussies, filmvoorstellingen, bezoek vanuit de sportwereld. Poëzie werd voorgedragen. Opera werd gezongen. Arbeiders en middenveldorganisaties kwamen langs. De poetsploeg was solidair. Personen die ruzie maakten met de bezetters, sloten zich uiteindelijk aan bij de bezetting.

Uw bestuur, anderzijds, legt op basis van foute informatie en drogredenen, zonder échte duurzame dialoog vrij van dominantie, eenzijdig een beslissing op en dreigt om gerechtelijke stappen te nemen. Terwijl de studentenbezetting de Agora eer aandoet en u vraagt betekenisvolle actie te ondernemen die verder gaat dan wat vage beloften rond het opschorten van samenwerkingsverbanden met Israël, is uw actie nu een bevel tot ontruiming, uitgerekend door iemand die de taak werd toevertrouwd de Agora te beschermen.

U zal dan ook begrijpen, waarde rector, dat we verder gaan met het idee van de Agora. We gaan hiermee verder vanuit een radicaal idee van democratie: verder dan de ‘slave-based democracy’ van het oude Griekenland tot de VS, naar het democratisch experiment van anti-imperialisme, anti-kolonialisme, anti-apartheid en andere vrijheidsstrijden (dat u beloofde in te zetten met de inwijding van de Lumumba-aula). Naar een democratie die haar belofte waarmaakt. Palestina stelt ons op de proef, en, zoals Omar Barghouti zegt: Het zijn niet wij die Palestina bevrijden, maar Palestina bevrijdt ons. Palestijnen betalen hier een tragisch hoge prijs voor.

Agorafobie, bij deze, is de angst dat de Agora zou worden ingezet voor de verdediging van wat eigenlijk ‘not for granted’ blijkt te zijn: niet alleen recht, maar soms ook simpelweg het minimumfatsoen dat we van een universiteit kunnen verwachten. Zeker van een “open en transparante” universiteit die gestoeld is op democratische waarden en deze via onderzoek en onderwijs wil uitdragen, en – zo dacht Rousseau althans – een oriëntatie moet produceren naar collectief zelfbestuur en vrijheid.

Matthias De Groof (Docent, Faculteit Sociale Wetenschappen); Gert Van Hecken (Hoofddocent, Instituut voor Ontwikkelingsbeleid); Samira Azabar (Vrijwillig medewerker, Faculteit Sociale Wetenschappen); Hans Keune (Docent, Faculteit Geneeskunde en Gezondheidswetenschappen); Werner Van Peer (Onderwijscoördinator Centrum Huisartsgeneeskunde UA, FGGW); Marlies De Munck (Doctor assistent Wijsbegeerte); Dominique Kiekens (Coördinator Instituut Samenwerking Universiteit Arbeidersbeweging, ISUA); Astrid Jamar (Postdoc, Instituut voor Ontwikkelingsbeleid & Faculteit Sociale Wetenschappen); Paolo Favero (Professor, ViDi, Departement Communicatiewetenschappen); Nathalie Vallet (Hoogleraar Faculteit Ontwerpwetenschappen & Faculteit Bedrijfswetenschappen en Economie); Richard Toppo (Postdoc, Instituut voor Ontwikkelingsbeleid); Devanshi Saxena (Mandaatassistent, Faculteit Rechten); Stijn Wittouck (Postdoc, Faculteit Wetenschappen); Aviel Verbruggen (Professor Emeritus), Pascal Gielen (Gewoon hoogleraar, Antwerp Research Institute for the Arts), Inas Rahou (PhD, Faculteit Wetenschappen).