‘Je kunt ook in diepe rouw zijn om iemand die nog leeft’

Bij rouw denken we doorgaans aan het verdriet voor een geliefde die is overleden. ‘Maar je kunt ook heel diep rouwen om iemand die nog lang niet dood is’, schrijft ervaringsdeskundige Greta Vandeborne. ‘En daar is helemaal niets mis mee.’

‘Smaakt het pintje?’ vraag ik aan de man met de grijze haardos. Hij zit glunderend bij het raam dat uitkijkt op de bloeiende nazomertuin van het woonzorgcentrum. Ik merk op dat het lang geleden is dat ik nog langs ben geweest. ‘Bent u hier dan al geweest, mevrouw?’ vraagt hij verbaasd.

De man is mijn broer. Sinds hij aan dementie lijdt, verlies ik telkens weer een stukje van hem. Eerst vergat hij onze herinneringen, nu weet hij mijn naam niet meer. Voor hem ben ik een volkomen vreemde geworden. Ik ben uit zijn brein gewist. Na elk bezoek aan hem ben ik kapot en voel ik me machteloos. Het maakt me verdrietig om vast te stellen dat mijn eigen broer een totaal andere persoon is geworden.

Daarom rouw ik nu al vier jaar om hem. Ook al leeft hij nog. Ik rouw om de broer die hij niet meer is en dat snijdt dieper dan verdriet. Ik ben niet de enige die zoiets meemaakt. Duizenden Vlamingen rouwen om een geliefde die nog niet dood is. Soms komt dat doordat ze steeds opnieuw afscheid moeten nemen van iemand met dementie, die steeds meer lijkt te verdwijnen. Maar ook om een partner, familielid of vriend met een ernstige fysieke ziekte begin je vaak bij leven al te rouwen.

Het moeilijkste is wellicht dat je nooit weet wanneer dat verdriet in permanente rouw zal overvloeien. Dat heb ik zelf meegemaakt toen ik te horen kreeg dat mijn man ALS had. Hoewel hij daarna nog negen jaar zou leven, zette de rouw al een beetje in op het moment dat ons duidelijk werd dat het een terminale diagnose was. Ook mijn man zelf moest een rouwproces door, net zoals mensen met dementie rouwen om het verlies van hun geheugen.

(Lees verder onder de preview.)

Hoewel ook dat soort rouw heel natuurlijk is, wordt er maar weinig over gesproken. Dat komt doordat er veel minder begrip is voor mensen die rouwen om iemand die nog leeft dan voor wie een overleden geliefde mist. De terugkerende gevoelens van verdriet en rouw bij ‘levend verlies’ blijven een leven lang bestaan. De buitenwereld heeft echter enkel oog voor ‘zichtbaar verlies,’ er is immers een rouwbrief en een begrafenis. Het gevolg is dat de betrokkenen zich soms erg alleen voelen met hun verdriet. Ze durven er amper over te praten omdat ze het gevoel hebben dat er iets mis mee is. Dat is nochtans niet zo. Er bestaat helemaal geen hiërarchie van soorten rouw – ook al lijken sommige mensen dat te denken. Je hebt niet meer recht om je verdrietig te voelen wanneer je partner overlijdt dan wanneer je een ongeboren kind verliest, afscheid moet nemen van een oude vriend of een broer hebt met dementie. Iedereen heeft het recht om te rouwen wanneer en hoelang hij of zij dat zelf wil. Daar hoef je je niet voor te schamen en al helemaal niet schuldig om te voelen.

Hoog tijd dus dat die vorm van rouw echt wordt erkend. Ook wie op de een of andere manier afscheid aan het nemen is van een geliefde die nog leeft, heeft nood aan troost en ondersteuning. Je hoeft je rouwbeklag dus niet uit te stellen tot er daadwerkelijk iemand is gestorven. Iedereen die ooit al een naaste is verloren, weet hoe goed het doet dat anderen laten weten dat ze aan je denken, vrienden informeren of je het wel redt, buren je soep komen brengen en kennissen je een kaartje sturen om je een riem onder het hart te steken. Zo voelt wie rouwt zich toch een heel klein beetje minder alleen. Dat geldt dus ook voor wie rouwt om wat komen gaat.

Terug naar het woonzorgcentrum. ‘Bedankt voor het bezoek, mevrouw. Komt u nog eens terug?’ vraagt de man met de grijze haardos. ‘Tot binnenkort nog eens,’ zeg ik. Een knuffel geef ik hem niet. Mijn broer zou het niet begrijpen dat een wildvreemde vrouw hem zomaar vastpakt.

Greta Vandeborne is ervaringsdeskundige en auteur van de rouwverhalenbundel In mijn hart woont een meeuw.