Iedereen weet dat vrouwen menstrueren, maar toch willen we het er zo weinig mogelijk over hebben. ‘Waarom vertellen we niet hoe het voelt om de hele tijd bang te zijn voor bloedvlekken op onze kleren en hoeveel moeite we dan vaak moeten doen om even goed te presteren als anders?’ schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag.
‘Check je mijn kleren even als ik opsta?’ Het is een vraag die mijn moeder me vroeger geregeld in het oor fluisterde. Als kind was ik heel trots dat ze me zo in vertrouwen nam. Uit die vraag kon ik namelijk afleiden dat ze ongesteld was – iets waar ze verder niet over sprak. Stond ze na lang neerzitten op, dan was het mijn verantwoordelijkheid om discreet na te gaan of ze geen bloedvlekken op haar kleren had. Toen ik later zelf begon te menstrueren, wist ik dus al dat je tijdens je maandstonden beter geen witte kleren draagt en je outfit op gezette tijden moet controleren. Ook ik kon me niets gênanters voorstellen dan met bloed op mijn broek of rok gezien worden.
Daar moest ik aan denken toen de Keniaanse politica Gloria Owoba afgelopen week het parlement uit werd gestuurd omdat er op haar witte broek rode vlekken zichtbaar waren. Achteraf gaf ze toe dat ze die al had opgemerkt voor ze de assemblee binnenstapte. ‘Omdat ik me altijd al tegen menstruatieschaamte heb verzet, vond ik dat ik de daad bij het woord moest voegen’, zei ze. Haar verhaal ging de wereld rond en uit de commentaren die dat uitlokte, bleek overduidelijk dat de afkeer van alles wat met menstruatie te maken heeft nog heel groot is.
‘Wie heeft van een man al eens de oprechte vraag gekregen hoe het voelt om te menstrueren?’
Vandaar dat veel vrouwen tijdens hun maandstonden een kleine week lang het gevoel hebben dat ze een soort geheim met zich meedragen. Want geef toe: doorgaans willen we niet dat anderen weten dat we ongesteld zijn. Zo bang zijn we voor de veelbetekenende blikken en reacties die dat zou kunnen uitlokken. Nog niet zo lang geleden was het zelfs geen uitzondering dat je op de werkvloer de lacherige vraag kreeg of tante Marie misschien op bezoek was (of de rode vlag uithing). Het volstond dat je je als vrouw druk had gemaakt of ergens kwaad op had gereageerd. Dat zouden de hormonen wel zijn, opperden je collega’s dan.
Vandaag zouden mannen daar – hoop ik toch – niet meer mee wegkomen, maar verder zijn we nog niet zo heel erg veel opgeschoten. Nadat de Nederlandse topschaatster Jutta Leerdam eind vorig jaar haar vierde wereldbekerwedstrijd op rij had gewonnen, vertelde ze openlijk dat hevige menstruatiepijnen haar parten hadden gespeeld. Groot nieuws! Volgens de kranten doorbrak Leerdam daarmee een groot taboe. Terwijl het toch geen verrassing meer kan zijn dat vrouwen tijdens hun maandstonden vaak extra diep moeten gaan om dezelfde prestaties te leveren als anders. Alleen durven ze daar doorgaans niet over te praten. Zeker niet op hun werk. Vroeger, voor ik geschikte medicatie kreeg, gingen mijn maandstonden keer op keer met zware migraineaanvallen gepaard. Kon ik daardoor mijn werk niet even goed of snel doen als in gewone weken, dan verzon ik daar steevast een andere reden voor. Alles was beter dan te moeten uitspreken dat ik menstrueerde.
Het is dan ook een belangrijk signaal dat Spanje nu als eerste Europese land de mogelijkheid van menstruatieverlof invoert voor iedereen die last heeft van pijnlijke maandstonden. De vraag is wel wat daar in de praktijk van in huis zal komen. In heel wat Aziatische landen, van Japan tot Taiwan en Zuid-Korea, bestaat al veel langer een vorm van menstruatieverlof, maar daar wordt lang niet zoveel gebruik van gemaakt als je zou denken. Veel bedrijven zijn er niet bepaald voorstander van, en werkneemsters vrezen vaak dat ze een promotie zullen mislopen of zelfs de laan uit worden gestuurd als ze geregeld menstruatiedagen opnemen. En dan is er ook nog de enorme drempel die je over moet om je baas uit te leggen waarom je een dag niet kunt komen werken.
Ondertussen nemen ook steeds meer Europese landen initiatieven om menstruatiearmoede tegen te gaan. Hoe nodig en terecht dat ook is, telkens weer wordt dat debat gevoerd zonder echt in te gaan op wat het voor vrouwen en meisjes betekent om niet genoeg tampons of maandverbanden te kunnen kopen. Hoe ze dan dagenlang bang zijn dat het bloed door hun kleren zal dringen, hoe verschrikkelijk onzeker ze hun werk- of schooldagen doorspartelen, hoe ze zoveel mogelijk thuisblijven tot hun maandstonden weer voorbij zijn. En vooral: hoe vernederend dat is. Nee, dat willen mensen die niet menstrueren niet weten. Al eens van een man de oprechte vraag gekregen hoe maandstonden echt voelen?
Hoog tijd dus dat we daar wat openlijker over beginnen te communiceren. Misschien moeten we maar met z’n allen onze gênantste menstruatieverhalen delen. Dan sneuvelt dat hele achterhaalde taboe vanzelf wel.
Vrouw en gezondheid
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier