‘Het was onmogelijk om mijn stemgedrag voor mijn smartphone verborgen te houden’

‘Onlangs heeft mijn telefoon ontdekt welk parfum ik gebruik en wat mijn politieke voorkeuren zijn. Om de kriebels van te krijgen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag.

Toen de Amerikaanse journaliste Jia Tolentino ontdekte dat ze zwanger was van haar tweede kind, besloot ze een klein experiment op te zetten. Hoelang kon ze haar zwangerschap voor haar smartphone verborgen houden? Ze was zich er al langer van bewust dat smartphonegebruikers een groot deel van hun leven vrijgeven en daarom gaf ze de apps op haar telefoon geen toegang meer tot de microfoon, camera en locatiebepaling.

In een artikel in The New Yorker schreef ze dat ze zichzelf nog extra restricties had opgelegd. Zo googelde ze geen informatie over zwangerschap en kocht ze online geen babyspullen. Ook haar man deed dat niet, want ondertussen had ze door dat hun IP-adressen – en dus ook de berg persoonlijke data die daarmee samengaat – aan elkaar gekoppeld waren. Wel had ze het in e-mails en berichten aan vrienden over haar zwangerschap en sprak ze er ook gewoon over in het bijzijn van haar telefoon.

Na vijf maanden was er nog altijd geen enkele luierreclame op het scherm van haar smartphone verschenen. Om de een of andere reden had de aankoop van zwangerschapsvitaminen de advertentietrackers niet wakker geschud en haar buikje was Instagram ook niet opgevallen toen ze een foto van zichzelf postte. Al die moeite was niet voor niets geweest: ze was er wel degelijk in geslaagd om haar telefoon om de tuin te leiden. Dus zette ze het experiment stop en kocht ze in een webshop een zwangerschapsbroek. Een paar minuten later werd ze overspoeld door advertenties voor babyspullen.

Daar moest ik aan denken toen ik onlangs, tijdens een studiereis in Zweden, aan mijn reisgezellen vertelde dat ik mijn parfum thuis was vergeten. We zaten aan het ontbijt in ons hotel en mijn telefoon lag naast mijn bord. Toen ik een paar uur later mijn sociale media wou checken, doken overal advertenties voor parfums op. Ik kreeg er echt de kriebels van. Zeker omdat opvallend veel van die reclameboodschappen ook nog eens het parfum aanprezen dat ik al bijna twintig jaar lang gebruik. Die naam had ik tijdens het ontbijt nochtans niet genoemd. Daar was ik écht zeker van. Pas dagen later besefte ik hoe mijn telefoon aan die informatie was gekomen: ik had een WhatsAppbericht naar het thuisfront gestuurd om te informeren waar ik mijn parfumfles had achtergelaten.

Voor de zekerheid besloot ik ondertussen om door de lijst van apps te gaan en hun instellingen te controleren. Tot vijf keer toe schrapte ik de toestemming – waarvan ik me niet kon herinneren dat ik die ooit had gegeven – om de camera en de microfoon te gebruiken.

Zo kwam ik op het idee voor een eigen experimentje. Aangezien het de week voor de parlementsverkiezingen was, vroeg ik me af of ik mijn stemgedrag voor mijn telefoon zou kunnen verbergen. Zo moeilijk kon dat niet zijn, want politieke partijen moeten zich op dat vlak aan striktere regels houden dan commerciële bedrijven.

Mijn surfgedrag paste ik niet echt aan, maar ik wilde mijn smartphone ook de pap niet in de mond te geven. Ik googelde de partij van mijn keuze dus niet de hele tijd en ik klikte ook niet op haar online boodschappen. Hoewel ik weken eerder al een resem stemtests had ingevuld, leek mijn smartphone niet op te pikken naar welke partij mijn voorkeur uitging. Tot ik voor de deur van het kiesbureau nog snel even de naam opzocht van een jonge kandidate die nogal indruk op me had gemaakt. Sindsdien lijk ik online veel vaker dan vroeger geconfronteerd te worden met tijdingen van de partij waarvoor ik heb gestemd en ook van haar directe concurrenten. En de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen is nog niet eens begonnen.

U vindt het tijd worden dat ik man en paard noem? Mij best: het parfum dat ik al jaren gebruik, heet CK One. Maar u zal begrijpen dat ik mijn stemgedrag hier niet onthul. Dat is iets tussen mij en mijn telefoon.