‘”Wat kunnen we nog doen?” Ik heb de vraag te vaak gehoord, ze zelf te vaak gesteld’

Met thoughts and prayers heeft nog nooit iemand een brood gekocht.

Hoe vaak kun je blijven vertellen dat het niet meer kan, en dan toch gewoon verdergaan. Ik weet, zoals u, al een tijdje niet meer wat te zeggen, wat zin heeft, de clichés over menselijkheid stinken uit mijn mond. Ik weet dat ik schrijf voor mensen die het ook niet meer weten. De anderen hebben het met mij allang gehad. Ik schrijf voor u, met uw handen in het haar, bij wie een stille mist in het hoofd is geslopen. Wat heeft het voor zin je druk te maken om al die dingen die je niet lijkt te kunnen veranderen – maar wat voor iemand maakt het je als je dat niet zou doen?

Als ik eerlijk ben, denk ik dat we gelijk hebben als we vrezen dat het er allemaal toch niet toe doet. Dat al onze welgemeende bekommernissen het verschil niet maken. Met thoughts and prayers heeft nog nooit iemand een brood gekocht en zijn weinig regimes omvergeworpen. Met enkel goede bedoelingen voer je geen strijd. Zolang wij niet de moed vinden om meer te zijn dan zij die ‘het erg vinden’ of ‘ertegen zijn’ zijn wij totaal irrelevant.

‘Wat kunnen we nog doen?’ Ik heb de vraag te vaak gehoord, ze zelf te vaak gesteld. We waren vrijwilliger op de fund­raiser en liepen mee in de betoging: wat kunnen we dan nog doen? Het is een luie en oneerlijke vraag, want we kennen het antwoord natuurlijk wel. Wie zich niet verzet, draait in de molen die deze ­samenleving is gewoon mee. En als we ons echt willen verzetten, dan vraagt dat om verzet plegen. Het is in het indenken van dat verzet dat onze verbeelding stoot op een muur van angst.

Wij hebben niet geleerd dat het weleens offers kan vragen om menselijk te zijn. Dat het ons onze job kan kosten, onze reputatie, dat het consequenties kan hebben om consequent te blijven. Wij hebben onterecht geleerd dat om aan die kant van de geschiedenis te staan het genoeg is om te vinden dat iedereen er mag zijn en dat ecosystemen niet vernietigd mogen worden.

Op een bepaald moment is er geen verschil meer tussen angst en onverschilligheid. Palestijnen hebben niks aan ons medeleven of onze symbolische gebaren. Ecosystemen en boeren in het Globale Zuiden hebben er niks aan dat we ‘geloven in klimaatverandering’. Wie in solidariteit wil staan, moet hun strijd hier durven te voeren, in het epicentrum van de macht. Ook als dat gevaarlijk is. Ook als dat ­offers vraagt.