‘Het is ronduit stuitend dat het groeiend bewustzijn bij de bevolking hand in hand gaat met het weigeren van extra acties door experts in de droogtecommissie of de bevoegde minister’, schrijft Dirk Holemans van de ecologische denktank Oikos. Lees hier alle andere bijdragen van onze zomerreeks De doordenkers van Knack.be: Waarheen met ons geld?
‘Verdorie toch, de mensen verbruiken minder water dan gedacht. Hadden we niet verwacht.’ Zo kan je ongeveer de reactie in de media samenvatten van waterspecialisten. Blijkt dat in tegenstelling tot in het verleden, nu met aanhoudende hitte en de superdroge periode, het waterverbruik van gezinnen niet spectaculair stijgt. Daar bestaat volgens de experts nog niet echt een goede verklaring voor. Een mogelijkheid zou volgens hen zijn dat mensen zich meer bewust zijn van de situatie.
Het is bevreemdend dat dit louter als een mogelijkheid wordt omschreven. Alsof niemand van de bevolking een krant of magazine leest, ze nooit naar het televisiejournaal kijken. Ze nooit buiten komen of hun regenwaterput droog zien lopen. Ze dus ook niet weten dat in Frankrijk overal droogterecords sneuvelen en er al in honderd gemeenten geen drinkwater meer uit de kraan komt. En over de extreme droogte in Italië – in Zuid-Italië hangen gewoonweg geen vruchten aan de olijfbomen – hebben ze vast ook niets gehoord? En ze hebben vast evenmin begrepen dat extreme hitte én extreme regenval beiden uitingen zijn van klimaatontwrichting.
En zo is ook het nieuws over Sydney hen onbekend – daar sneuvelden dit jaar al twee maandrecords op vlak van regenval en de stad is op weg om meer regen te moeten slikken dan ooit het geval. En ja, die beelden van hevige overstromingen in Death Valley – zowat de heetste en droogste plek van de Verenigde Staten – mochten we die beelden al hebben gezien, die kunnen toch geen mensen verontrusten, toch?
Mijn excuses voor dit stukje sarcasme. Maar misschien is de vaststelling dat juli de droogste maand was van de afgelopen 137 jaar – samen met al het nieuws uit de rest van de wereld – wel de basis om ervan uit te gaan dat het draagvlak voor doortastend klimaatbeleid veel groter is dan bange politici laten uitschijnen, zodat ze geen doortastende maatregelen moeten nemen. Het is ronduit stuitend dat het groeiend bewustzijn bij de bevolking hand in hand gaat met het weigeren van extra acties door experts in de droogtecommissie of de bevoegde minister. Natuurgebieden gaan om zeep door de droogte en boeren failliet, maar voor de rest is de situatie zogezegd ‘niet precair’. Het lijkt wel alsof sommige experts en politici op een andere planeet leven.
En nee, als we het over politieke moed hebben, dan gaat het er niet om dat politici het sproeien van gazons – sowieso overbodig, gras overleeft een periode van droogte tenzij je het tot 2 mm kortwiekt – gaan verbieden om zo aan te tonen dat we iets doen aan de klimaatontwrichting (en de daaruit volgende extreme hitte en droogte, alsook waterbommen en overstromingen). Kleine maatregelen hebben enkel zin als ze passen in grote doortastende plannen die meteen worden utigevoerd.
Tegenover de massieve klimaatontwrichting past dus enkel moedig, en jawel, hoopvol, beleid. Dat zonder dralen aanzet tot systeemverandering, zodat we een samenleving vorm geven die zowel de klimaatontwrichting niet meer aanzwengelt als dat ze zich wapent tegen de gevolgen ervan. Want laten we niet vergeten, het veranderend klimaat is ook een zaak van onrechtvaardigheid. Het zijn de mensen die in armoede leven – hier en elders in de wereld – die nu al de zwaarste prijs betalen. Denk aan mensen in slecht geïsoleerde woningen in onze regio’s of boeren die in Kenia hun land moeten verlaten omdat het niet meer regent.
De nieuwe realiteit vergt een nieuwe bril om beleidsmaatregelen naar waarde te schatten. De tijd van aanmodderen – excusez-le mot in deze droge tijden – is voorbij. Ook een eindeloze sliert aan kleinschalige experimenten en initiatieven is hopeloos onvoldoende. In die zin is bijvoorbeeld de Blue Deal van de Vlaamse regering een glas water op een hete plaat. Het is lovenswaardig om bijvoorbeeld in dit kader Vlaamse gemeenten te stimuleren om de openbare ruimte te ontharden. Maar zolang de Vlaamse regering haar betonstop niet durft doorvoeren, betonneren we nog elke dag vier hectare open ruimte. De uitdrukking past niet in de huidige context, maar we zijn echt aan het dweilen met de kraan open.
En ook op andere domeinen dan ruimtelijke ordening is er nood aan een systeemswitch. Daarbij is het zinvol om rekening te houden met de zogenaamde waterfootprint. Die is een maat voor de impact dat een product heeft op vlak van waterverbruik. En dan maakt wat we bijvoorbeeld eten een groot verschil. Wist je dat voor een kilogram biefstuk er meer dan 15.000 liter water nodig is, en voor een kilo varkensvlees zo’n 5000 liter? Dat betekent dat een gezellige barbecue vol vlees neerkomt op het vullen van een zwembad in je tuin. Als je daarbij nog weet, dat mochten we met zijn allen slechts een vijfde minder rundsvlees zouden eten, het mogelijk is de ontbossing wereldwijd te halveren, dan gaat klimaatontwrichting en droogte ook over gezond eten op een gezonde planeet.
De klimaatactiviste Greta Thunberg vatte een tijd terug de situatie waarin we bevinden krachtig samen met de woorden ‘Ons huis staat in brand’. In meer en meer landen is dit nu letterlijk te nemen, het is wachten op de eerste grote bosbrand in eigen land. Thunberg voegde eraan toe dat we politici niet langer kunnen laten beslissen wat hoop is. Volgens haar is hoop de waarheid vertellen en actie ondernemen.
Ik kijk uit naar een Vlaamse regering die een doortastend klimaatplan opstelt én uitvoert, de betonstop invoert, een actieplan uitrolt dat mensen met lage inkomens actief ondersteunt in het energiezuinig maken van hun woonst en water als kostbaar goed beschouwt.
Het draagvlak daarvoor groeit elke dag. Die hoop mag niet verloren gaan.
De Doordenkers van Knack.be: Waarheen met ons geld?
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier