‘Help! Er stapt een vreemde man met een hoodie door mijn straat’

In allerlei online groepen waarschuwen mensen hun buren voor verdachte voorbijgangers. ‘Best mogelijk dat die tot een inbrekersbende behoren’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag. ‘Maar schijn kan evengoed bedriegen.’

‘Oppassen. Alles goed afsluiten.’ Zo begon een bericht dat onlangs werd gepost in een Facebook-groep voor inwoners van de deelgemeente waar ik woon. Dat soort groepen, die vaak ‘Je bent van XX als…’ heten, vind je tegenwoordig over heel Vlaanderen. Net zoals het sociale buurtnetwerk Hoplr waar de inwoners van heel wat wijken en gemeenten zich verenigen. Ik ben van twee van die groepen lid. Zo kan ik helpen zoeken als iemand zijn hond of kat kwijt is (of kan ik om hulp vragen wanneer onze kater niet meer zou komen opdagen) en weet ik het ook meteen als een van mijn buren een grasmaaier wil lenen of een betrouwbare loodgieter zoekt. Hoor ik ’s avonds laat luide muziek, dan neem ik er weleens een kijkje in de hoop dat iemand heeft gepost waar dat lawaai vandaan komt.

Maar de laatste tijd word ik een beetje bang van die Facebook-groep. Dat komt doordat er steeds vaker wordt gewaarschuwd voor telefoontjes van neppolitieagenten, louche figuren die door onze straten dwalen of mannen die zich uitgeven voor Proximus-verkopers. Binnen de kortste keren wordt er dan een foto van de verdachte aan toegevoegd.

Dat is niet alleen zo in mijn gemeente. Navraag bij vrienden leert dat zulke alarmerende berichten in veel van die groepen opduiken. Een vriendin die zo’n honderd kilometer verderop woont, liet me onlangs de Facebook-groep van haar dorp zien. ‘Er hangt een bende jonge mannen rond op het speelpleintje. Ze dragen kappen om niet herkend te worden en zijn duidelijk niet van hier. Hou deuren en ook ramen gesloten’, staat onder een foto van een groepje pubers. Hoewel die vriendin er wat lacherig over deed, gaf ze wel toe dat ze de garagepoort sinds die post ook overdag afsluit. Zelf betrapte ik me er na het lezen van die berichten ook op dat ik voor het slapengaan nog eens extra ging controleren of de voor- en achterdeur wel stevig op slot zaten. Als al die buren er zo van overtuigd zijn dat de mannen die door de straten slenteren tot een criminele bende behoren, wie ben ik dan om dat zomaar van tafel te vegen? En is het ook niet vreemd dat jongemannen in hoodies de hele dag op een elektrische step door een wijk rijden waar niemand hen kent?

Het is best mogelijk dat we met een inbrekersbende te maken hebben, maar schijn kan evengoed bedriegen. Dat heb ik onlangs zelf ervaren. Na een interview aan de andere kant van Vlaanderen zou ik nog langsgaan bij een vriend die daar in de buurt woont. Omdat ik vroeger klaar was dan gedacht en wist dat hij nog niet thuis zou zijn, parkeerde ik mijn auto bij valavond in een rustige wijk op een paar kilometer van zijn huis. Ik checkte mijn e-mails, deed een paar werktelefoons en luisterde daarna nog even naar de radio. Na een halfuur startte ik de motor weer en reed ik naar het adres van die vriend. Zodra hij de deur openmaakte, begon hij onbedaarlijk te lachen. ‘Op prospectie geweest om je slag te slaan?’ vroeg hij. Blijkbaar had een dorpsgenoot een foto van mijn auto, inclusief leesbare nummerplaat, in de plaatselijke Facebook-groep gepost om zijn buren te waarschuwen: ‘Verdachte auto gespot. In het zwart geklede bestuurder (kon gezicht niet zien) keek naar huizen en belde informatie door.’

Natuurlijk is er niets mis mee om alert te zijn en je buren te waarschuwen als je iets verdachts denkt te zien. En ja: een verwittigd burger is er twee waard. Maar laten we er alsjeblief over waken dat we elkaar niet beginnen op te hitsen, want dan zouden onze angsten én vooroordelen weleens met ons aan de haal kunnen gaan. Mij valt, bijvoorbeeld, op dat er op die foto’s van verdachte personen haast nooit vrouwen, witte mensen of wandelaars op leeftijd staan. Meestal zijn het jonge mannen van kleur die wantrouwen opwekken. Zeker als ze ergens in Vlaanderen door residentiële wijken struinen.

Hoe dan ook is het geen goed idee om een close-up van zo iemand op Facebook of in een andere groep te posten. Maak je je echt zorgen over de intenties van ogenschijnlijk ongure figuren die in je buurt rondhangen, laat dat dan aan de politie weten. Die kan mogelijke gevaren alvast beter inschatten dan je buren.

Net voor ik aan deze column begon, stond ik eigenlijk op het punt om uit die online groepen te stappen. Maar toen begon ik weer te twijfelen. Wat als ik een vermiste lapjeskat tegenkom, maar helemaal niet weet dat ze wordt gezocht omdat ik de post van haar baasje niet heb gezien? En stel dat er inderdaad een inbrekersbende in mijn buurt actief is en ik de enige buurtbewoner ben die daar geen weet van heeft? Ik denk dat toch nog maar even ga checken of mijn voordeur op slot zit.