De Belgische vzw deCheckers gaat in zee met de Amerikaanse technologiereus Google. Samen willen ze de strijd aangaan tegen misinformatie op het internet.
Google en deCheckers willen mensen zo goed mogelijk wapenen tegen misinformatie. DeCheckers is een vzw die verschillende media samenbrengt om informatie te factchecken. Die factchecks worden verzameld op een gemeenschappelijke website. De vzw voorziet ook trainingen om mensen meer inzicht te geven in misinformatie. Het is een eengemaakt contactpunt, waar burgers berichten op het internet waar ze aan twijfelen aan kunnen doorspelen. Dat kan al via een eenvoudige tag op sociale media, maar deCheckers is ook bereikbaar via e-mail en WhatsApp. ‘Daarnaast hebben we een socialmediamanager die reageert op berichten van internetgebruikers waarover we factchecks hebben gepubliceerd. 65 procent van de reacties die we daarop krijgen, zijn positief, wat bewijst dat veel mensen niet met opzet misinformatie delen’, zegt Jan Jagers, hoofd van deCheckers.
De samenwerking met Google moet het in de toekomst mogelijk maken om nog meer Belgische redacties te betrekken bij het factcheckproces, meer trainingen te geven en een chatbot te ontwikkelen die met burgers in interactie kan gaan wanneer zij een bericht insturen waar ze hun twijfels bij hebben. Google en deCheckers hopen zo ook lokale partners aan te moedigen om te investeren in factchecking in België. Volgens deCheckers komt die uitbreiding niet te vroeg, want de verkiezingen die volgend jaar in heel Europa gehouden worden de eerste op die schaal waarbij artificiële intelligentie meespeelt.
Een onderzoek van de VRT uit 2023 wijst uit dat drie op de vier Vlamingen gelooft dat er bewust valse informatie wordt verspreid via het internet. Die cijfers zouden ook het wantrouwen van Belgen in de nieuwsmedia kunnen verklaren. Volgens het Reuters Institute Digital News Report heeft slechts een op de twee Vlamingen (51%) vertrouwen in de media. In Wallonië gaat het om slechts iets meer dan een op de drie (36%). Volgens Richard Fletcher, een van de bezielers van de studie die zich boog over het vertrouwen in nieuwsmedia van burgers uit 64 landen, keren die cijfers terug naar wat ze in het precoronatijdperk waren. ‘Tijdens de pandemie zagen we in België een toename van de behoefte aan nieuws, en ook een toegenomen vertrouwen. Ondanks de oorlog in Oekraïne en de energiecrisis ebt die interesse bij de meeste Belgen weer weg en verdwijnt daarmee ook het vertrouwen. Niet in alle landen zien we dezelfde evolutie. In een land als Finland nam het vertrouwen in de media ook toe tijdens de pandemie, maar Finland slaagt erin dat vertrouwen te behouden.’
Prebunking
News Lab EMEA, een initiatief van Google, is in het buitenland bezig met experimenten om burgers kritischer te maken voor wat ze lezen online en deed in verschillende regio’s onderzoek naar prebunking. ‘Bij prebunking stellen we mensen bloot aan een microdosis misinformatie’, vertelt Isabelle Sonnenfeld van News Lab EMEA. ‘Zo kregen inwoners van Polen, Slowakije en Tsjechië in een experimentfase reclame te zien op YouTube of Facebook waarin mensen te zien waren die zich negatief uitlieten over de Oekraïense vluchtelingen in die landen. Later in de video kwamen de feiten aan bod. In Duitsland liep er een soortgelijk experiment, maar daar werden meerdere thema’s aangeraakt, zoals klimaatverandering en veiligheid’, vervolledigt ze. Binnenkort zal News Lab EMEA ook een project opstarten in India.
‘Het zou een goede zaak zijn als zulke experimenten ook in België zouden plaatsvinden. Ze zouden mensen alerter maken voor misinformatie’, zegt Jagers. ‘Maar wie zal zoiets betalen? Sonnenfeld verwijst naar ngo’s, maar dat is niet altijd haalbaar. In de strijd tegen desinformatie is het belangrijk dat we boots on the ground hebben, maar er is ook budget nodig om die boots te betalen. Het blijft voorlopig de vraag waar dat budget vandaan zal komen’.
