‘Gentse schoonmakers willen geen bloemen, ze willen een beter statuut’

‘We kunnen niet aanvaarden dat er in Gent anno 2024 nog steeds sprake is van sociale ongelijkheid binnen de muren van de stedelijke diensten’, schrijft Thijs Vansteenwinkel van SAAMO Gent op de Dag van de Schoonmaak.

Met honderden zijn ze, de schoonmakers die elke dag in de weer zijn om onze openbare gebouwen te poetsen. Ze zorgen voor propere klaslokalen voor onze kinderen, voor stedelijke musea waar je van de vloer zou kunnen eten en voor toegankelijke openbare toiletten. Zij zijn de helden van deze stad. Als zij ermee ophouden, zitten we hier in Gent met een groot probleem. Deze mensen verdienen het respect van elke Gentenaar.

Gelukkig bestaan er verschillende initiatieven om respect aan schoonmakers te betuigen. Zo vieren we op 15 juni International Justice Day For Cleaners and Security Guards. De focus ligt hier op sociale rechtvaardigheid, bijvoorbeeld op het recht van schoonmakers om zich te verenigen in een vakbond.

In België is het meer courant om schoonmakers te bedanken op 20 juni, de Dag van de Schoonmaak. Een dag waarop schoonmakers letterlijk en figuurlijk in de bloemetjes worden gezet. Een goedbedoeld initiatief, maar er is een probleem: de focus op sociale rechtvaardigheid verdween ermee naar de achtergrond. Een Gentse schoonmaker in een stadsgebouw sloeg de nagel op de kop: ‘Wij willen geen bloemen, wij willen dat ons werk naar waarde wordt geschat!’

Die focus op sociale rechtvaardigheid is nodig, ook in onze stad. De Belangenbond, een project van SAAMO Gent, geeft een stem aan schoonmakers die poetsen in opdracht van Stad Gent. De voorbije twee jaar spraken opbouwwerkers van SAAMO met meer dan 200 schoonmakers in stedelijke scholen, musea en andere stadsgebouwen. Rond de eeuwwisseling koos het stadsbestuur ervoor om de schoonmaak van deze gebouwen uit te besteden aan private spelers via het systeem van openbare aanbesteding.

De mensen die de school van onze kinderen poetsen zijn dus niet in dienst bij de stad zelf, maar bij ondernemingen die in de eerste plaats winstgevend willen zijn. Het welzijn van schoonmaakpersoneel is hier vaak geen prioriteit. De Belangenbond stelt het vermarkten van deze essentiële openbare dienstverlening met Gents belastinggeld luidop in vraag.

Uitbesteding plaatst schoonmakers in een kwetsbare positie. We nemen een stadsschool als voorbeeld. Daar werken leerkrachten, stafleden, secretariaatsmedewerkers, en keukenmedewerkers. Zij hebben een vast contract bij de stad, met een fatsoenlijk loon en een pakket extralegale voordelen, zoals een tweede pensioenpijler en een hospitalisatieverzekering. De schoonmakers hebben, ondanks het feit dat ze door iedereen als onmisbare collega’s worden beschouwd, geen contract bij de stad. Ze bouwen geen loonanciënniteit op. Voor hen geen tweede pensioenpijler of hospitalisatieverzekering. Best straf, want de gezondheidsrisico’s verbonden aan schoonmaak zijn niet min.

Tijdens schoolvakanties worden schoonmakers op economische werkloosheid geplaatst terwijl hun collega’s betaald verlof hebben. In volle koopkrachtcrisis kunnen we niet aanvaarden dat mensen met een inkomstenverlies van deze orde geconfronteerd worden.

Wanneer het stadsbestuur bespaart, zoals vorig jaar het geval was, zijn schoonmakers de dupe. Ze worden ontslagen of moeten hun taken op nog minder tijd uitvoeren. De werkdruk wordt onhaalbaar, en ook de kwaliteit van de poetsrondes leidt eronder. Ondertussen blijven de schoonmaakbedrijven miljoenenwinsten behalen.

We kunnen niet aanvaarden dat er in Gent anno 2024 nog steeds sprake is van sociale ongelijkheid binnen de muren van de stedelijke diensten. De schoonmakers aanvaarden het zelf trouwens ook niet meer. Zij voerden de voorbije twee jaar actie, en gingen in dialoog met het stadsbestuur. Het siert dit stadsbestuur dat ze de signalen van de schoonmakers ernstig nemen en voor een aantal bijsturingen zorgden. Nu is het aan de volgende bestuursploeg om dit probleem ook structureel op te lossen.

Een warme oproep aan het toekomstig stadsbestuur: durf toegeven dat het uitbesteden van schoonmaak een historische vergissing was. Onderzoek de mogelijkheid om schoonmaak opnieuw in eigen beheer te nemen. Andere overheden gingen jullie al voor.

Denk maar aan de Nederlandse Rijksoverheid, die na jaren van uitbesteding besloot om haar schoonmakers terug zelf in dienst te nemen binnen de Rijksschoonmaakorganisatie. De kwaliteit van de dienstverlening en het welzijn van de schoonmakers zijn er enkel op vooruitgegaan. Engageer jullie daarnaast ook om de meest recente besparing terug te draaien, en om de komende bestuursperiode niet te besparen op schoonmaak. De rek is er nu écht uit.

Geef op Dag van de Schoonmaak gerust dat bloemetje of die doos pralines aan de schoonmakers, ze stellen het vast op prijs. Maar houd het niet bij bloemen alleen, pleit liever mee voor een beter statuut voor het Gentse schoonmaakpersoneel.

Thijs Vansteenwinckel is opbouwerker arbeid bij de Belangenbond van SAAMO in Gent.