Steeds meer scholen verbieden de smartphone in de klas en op de speelplaats. Staan telefoons op zomerkampen straks eenzelfde lot te wachten? ‘Ook voor ouders is het een oefening in loslaten.’
In steeds meer scholen worden leerlingen gevraagd om hun smartphone thuis te laten of achter slot en grendel te steken. Directies hopen daarmee de sociale cohesie te versterken, het concentratievermogen te verbeteren en cyberpesten tegen te gaan. ‘Zonder hun telefoon moeten ze weer écht met elkaar communiceren’, klonk het eerder dit jaar nog in De Leraarskamer van Knack.
Maar mobieltjes worden vaker en intensiever gebruikt op vrije dagen dan op schooldagen, blijkt uit het Apenstaartjarenonderzoek, dat het mediagebruik en de mediawijsheid van 6 tot 18-jarigen onder de loep neemt. Moet de schermtijd voor kinderen en jongeren dan ook aan banden tijdens de zomervakantie?
Smartphones op school: ‘Verban ze eerder van de speelplaats dan uit de klas’
Deconnectie
Knack legt de vraag voor aan enkele jeugdbewegingen. ‘Bij Chirojeugd Vlaanderen maken lokale groepen daar autonoom afspraken over’, zegt woordvoerder Marij Germijns. ‘De leiding bepaalt samen met de leden de regels.’
Dat betekent niet dat Chirojeugd Vlaanderen geen algemene visie heeft op digitale media. Germijns: ‘Voor ons kunnen die zeker een plaats krijgen binnen de Chiro, zolang er op een mediawijze manier mee wordt omgegaan. Dat betekent dat het met respect voor iedereen en in onderling overleg gebeurt.’
‘Ook voor ouders is het een oefening in loslaten: ze moeten er terug op leren vertrouwen dat geen nieuws, goed nieuws is.’
Ook bij Scouts en Gidsen Vlaanderen maken groepen zelf hun regels rond het gebruik van smartphones. ‘Scouts zijn kinderen en jongeren van deze tijd, en dat omarmen we’, zegt woordvoerder Jan Van Reusel. ‘We trekken niet ten strijde tegen de smartphone, maar geven de groepen wel mee dat de kampen een uitgelezen moment zijn om écht met elkaar in contact te komen. Tegelijk beseffen we dat sociale media een belangrijke plek hebben in het leven van jongeren, en dat willen we hen niet per definitie ontnemen – al zou het natuurlijk jammer zijn als iedereen tijdens het hele kamp op zijn smartphone zit te tokkelen.’
Zijn er dan groepen die de smartphone op kamp volledig verbieden? ‘Jazeker’, zegt Van Reusel. ‘Het toeval wil dat mijn zoon, die vijftien jaar oud is, in een groep zit waar gevraagd wordt om de smartphone thuis te laten. Bij vertrek vindt hij dat niet het leukste idee, maar eens ze vertrokken zijn verdampt dat gevoel en gaat hij op in de sfeer van het kamp.’
‘We geloven dat die deconnectie gezond is, zowel voor de deelnemers als voor het thuisfront’, zegt Van Reusel. ‘Want vergis je niet: ook voor de ouders is het een oefening in loslaten. Ze moeten er terug op leren vertrouwen dat geen nieuws, goed nieuws is. Als er problemen zijn, zullen we vanuit Scouts en Gidsen Vlaanderen altijd communiceren.’
Weg met de smartphone? ‘We hebben een ingrijpende culturele correctie nodig, en wel nu’
En-enverhaal
Dat er in die jeugdbewegingen in onderling overleg tot afspraken over smartphonegebruik gekomen wordt, vindt Karen Linten, projectmedewerker bij Mediawijs, een mooi idee. ‘Het toont aan dat er echt naar de kinderen en jongeren geluisterd wordt.’
Volgens Linten zijn gesprekken over het beperken van de schermtijd niet makkelijk, maar wel belangrijk – of die nu thuis, op school of op kamp plaatsvinden. ‘Vanuit Mediawijs vinden we het belangrijk dat het debat gevoerd wordt vanuit de juiste vragen. Welke schermgewoonten vinden kinderen en jongeren bijvoorbeeld zelf vervelend? Het gaat erom dat we kinderen en jongeren leren om op een bewuste en gezonde manier om te gaan met digitale media.’
‘Als smartphones aan tafel verboden zijn voor kinderen, maar ouders of de leiding hun telefoons wel bovenhalen, kan dat erg onrechtvaardig aanvoelen.’
Daarnaast benadrukt Linten dat volwassenen zich altijd de vraag moeten stellen waarom ze bepaalde regels willen invoeren. ‘Wil je dat kinderen meer met elkaar spelen, dat ze meer bewegen, dat ze hun ogen sparen of dat ze beter slapen? Het zijn allemaal goede redenen om de schermtijd in te perken, maar het is ook belangrijk om daar transparant over te zijn zodat bepaalde afspraken over smartphonegebruik daarin gekaderd kunnen worden. Bovendien moet je als volwassene ook alternatieve activiteiten aanbieden. Het is altijd een en-enverhaal.’
Opvallend: hoe ouder kinderen worden, hoe meer ze het gevoel hebben dat ze tijd verliezen door met hun smartphone bezig te zijn. ‘Daarom zijn ze vaak zélf vragende partij voor een kader om binnen te kunnen experimenteren’, aldus Linten.
Ten slotte is het belangrijk dat als er afspraken gemaakt worden voor kinderen en jongeren, die ook gelden voor de leiding, leerkrachten of ouders. ‘Als smartphones aan tafel verboden zijn voor kinderen, maar ouders of de leiding hun telefoons wel bovenhalen, kan dat erg onrechtvaardig aanvoelen’, waarschuwt Linten. ‘Doen ze dat dat toch, dan kunnen ze best opnieuw benadrukken waarom dat nodig is.’