‘Er is een groot probleem in Vlaanderen en dat probleem heet “openbare ruimte”’

Of ik hem kon vertellen waar er een barbecue is. De vraag kwam dit weekend van mijn kapper, een goedlachse jongeman met een migratieachtergrond, zoals dat heet. Met het goede weer wordt het echt warm in zijn kleine appartementje, legde hij uit. Hij woont er met zijn vrouw en zijn kinderen. ‘Soms wordt kop zot’, zei hij. Dan moet hij naar buiten. Naar een publieke barbecueplek.

Ik dacht dat er in het noorden van de stad, aan de Scheldebocht, nog een paar stellen stonden. Hij schudde het hoofd. Ik begon te googelen, hij had gelijk: alle vijftien openbare barbecues in Antwerpen zijn drie jaar geleden al weggehaald. Vandalisme, nachtlawaai, afval: alles wat een kiezer niet in zijn buurt wil. In Gent zijn die barbecues er nog wel. Excuus: wáren ze er nog wel. Een dikke maand geleden haalde het stadsbestuur ze ook daar weg, om dezelfde redenen. ‘Door de eenduidige beslissing’, zo verklaarde de Gentse schepen Astrid De Bruycker (Vooruit) in een hygiënisch overheidstaaltje, ‘kunnen we de inzet van onze stadsdiensten beter spreiden en inzetten’. Eenduidig inzet spreiden: zo wordt de samenleving inderdaad dun.

Met de opwarming van de aarde zal de strijd om groene, koele, zuurstofrijke openbare ruimte alleen maar heviger worden.

Er is een groot probleem in Vlaanderen en dat probleem heet ‘openbare ruimte’. Niet alleen verdwijnt die in een angstwekkend tempo, maar als ze er nog is, moet ze meteen ingesnoerd worden, met zo veel mogelijk controles, camera’s en GAS-boetes, en zo weinig mogelijk jeugd of basse classe. Kijk bijvoorbeeld naar Groeten uit de Koekenstad, de mooie documentaire van Jan Beddegenoodts, die nog altijd gratis te streamen is via onze website, over het vernietigen van culturele vrijplaatsen voor de Antwerpse jeugd.

Het houdt Knack-redacteur Stijn Tormans al langer bezig. U las misschien zijn verhaal over het Antwerpse Elzenveld, dat ooit ziekenzalen voor de armlastigen herbergde. Onlangs hebben projectontwikkelaars er een ‘botanic sanctuary’ voor de elite van gemaakt, ten koste van een kringloopwinkel, met schade aan een Japanse notenboom. Of lees over de houten banken die de NMBS heeft verwijderd uit Brussel-Noord, ten voordele van aluminium exemplaren, met armleuningen, zodat je er niet meer op kunt liggen. ‘Vijandige architectuur’ heet dat, tegen de havelozen.

Of neem het openbaar vervoer, dat in onze regio zo stiefmoederlijk behandeld wordt. ‘Waar de vraag klein is, doen we aan maatwerk’, zegt Lydia Peeters, want onze minister van Mobiliteit wil het woord besparen niet in de mond nemen. Op 1 juli zal maar liefst twee derde van het netwerk veranderen. Alleen: er is geen geld, dus zal het aanbod verschralen, zo vrezen experts. De Gentse mobiliteitsexpert Dirk Lauwers noemt het beleid van de afgelopen jaren ‘desastreus’.

Met de opwarming van de aarde zal de strijd om groene, koele, zuurstofrijke openbare ruimte alleen maar heviger worden. Natuurlijk kan vandalisme niet, en moet het nachtlawaai beperkt blijven. Maar helemaal niet in een uitlaatklep voorzien, kan geen oplossing zijn. Wie Waar kunnen we landen van de Franse filosoof Bruno Latour leest, zou op het idee kunnen komen dat onze overheden zich vergissen in oorzaak en gevolg. ‘De elites’, zo schrijft Latour, ‘hebben waarschijnlijk al vanaf de jaren tachtig of negentig aangevoeld dat het feest voorbij was en dat ze zo snel mogelijk gated communities moesten inrichten om niets meer te hoeven delen met de massa’s, en vooral met de niet-blanke massa’s.’ Zou het kunnen dat mensen daar boos van worden?

Vorige week was er een opstootje aan het Gentse stadhuis. Met zijn ‘worstjesprotest’ aan het begin van de gemeenteraad, gericht tegen de nieuwe barbecueregels, haalde een gemeenteraadslid de plaatselijke media. ‘Wie klein woont of geen tuin of terras heeft,’ zei Yüksel Kalaz (PVDA), ‘heeft dus pech. Voor hen is vanaf nu barbecueën onmogelijk.’ Een van de hotdogs van Kalaz werd in dank aanvaard door een gemeenteraadslid van Vlaams Belang.

Dat was buiten de reactie van de groenen gerekend, de partij die zo graag niet-elitair wil zijn, maar jammerlijk blijft falen. De Gentse schepen Filip Watteeuw (Groen) koos ervoor om in een tweet niet in te gaan op de kern van de zaak, maar hij vond het wél ‘behoorlijk misplaatst’ dat een PVDA’er gezellig samen rond de barbecue stond met het Vlaams Belang.

Een linkse politicus die denkt dat hij sociaalvoelend is, maar toondoof blijft voor wat er echt op het spel staat? Een prangender voorteken van de komende verkiezingen is amper denkbaar.