‘Eindelijk een Nobelprijs voor meer gendergelijkheid’

Claudia Goldin’s Nobelprijs voor Economie is belangrijk voor de positie van vrouwen op de arbeidsmarkt. Laat dit jonge, vrouwelijke economen inspireren. Want het belang van structurele arbeidsmarktveranderingen voor meer gendergelijkheid blijft nodig, stelt Miranda Ulens, algemeen secretaris van het ABVV.

De genderkloof in de arbeidsmarkt is een complex en weerbarstig fenomeen dat door de eeuwen heen verschillende gedaanten heeft aangenomen. Ondanks vooruitgang op vele fronten, blijft het verschil in loon tussen mannen en vrouwen hardnekkig bestaan, ongeacht leeftijd, achtergrond of opleidingsniveau. In ons land lijkt de loonkloof de laatste jaren te stagneren; het jaarcijfer blijft steken op een onthutsende 21%. De onlangs bekroonde Nobelprijswinnaar Claudia Goldin wijst naar de waardering van arbeidstijd en carrièrepaden als cruciale factoren die bijdragen aan dit vraagstuk. De maatschappelijke waardering van werk en hoe we de balans tussen werk en privé vormgeven, speelt een belangrijke rol in de voortdurende ongelijkheid op de arbeidsmarkt.

Haar scherpe observaties zijn nu bekroond met de Nobelprijs voor de Economie. Het gaat hierbij om meer dan enkel de erkenning van haar wetenschappelijke verdiensten; het is een overwinning voor alle vrouwen en voor allen die het belang inzien van grondig en genuanceerd onderzoek naar gendergelijkheid op de arbeidsmarkt. Het accentueert het belang van een doorgedreven analyse en geeft een stevige duw in de rug aan het streven naar een rechtvaardiger speelveld voor iedereen.

Gendergelijk

Goldin’s verkenningen bieden een diepgaand inzicht in de nuances van de arbeidsmarkt, met een speciale aandacht voor gender, loonstructuren en context. In plaats van zich te beperken tot eenvoudige verklaringen, heeft ze de complexiteit van dit vraagstuk ontleed door aspecten als onderwijs, ervaring, sectorkeuze, arbeidstijd en flexibiliteit onder de loep te nemen. Zo draagt ze bij aan een meer genuanceerd begrip van gendergelijkheid op de arbeidsmarkt, en biedt ze een stevig fundament voor beleidsmakers en stakeholders om gerichtere oplossingen te formuleren.

Maar waarom is deze onderscheiding zo betekenisvol? Op de eerste plaats staat de erkenning van het belang van gendergelijkheid binnen de economische wetenschap. Met het toekennen van deze prestigieuze prijs aan Goldin, onderstreept de Koninklijke Zweedse Academie van Wetenschappen dat gendergelijkheid een kernthema is binnen het economisch discours. Dit zendt een helder signaal uit naar de economische gemeenschap dat vraagstukken rondom gender cruciaal zijn voor de toekomstige ontwikkeling van dit vakgebied.

De participatiecurve van vrouwen op de arbeidsmarkt tekent een U-vormig patroon. Met de overgang van agrarische naar industriële samenlevingen, trokken vele vrouwen zich terug naar de huiselijke sfeer, mede door de toenemende uitdagingen in het verenigen van werk en gezinsleven. Zowel stigma’s als wettelijke belemmeringen wierpen drempels op voor de integratie van vrouwen in de arbeidswereld, een trend die voornamelijk zichtbaar was in de eerste helft van de twintigste eeuw. Dit fenomeen illustreert de complexe dynamiek en de vele hindernissen die vrouwen tegenkwamen op hun pad naar een gelijkwaardige positie op de arbeidsmarkt.

De pil

De komst van anticonceptie in de jaren ’60 markeerde voor tal van vrouwen een keerpunt. Ook Goldin identificeert dit als een cruciaal moment. Het bood vrouwen de gelegenheid om andere, professionele prioriteiten na te streven, wat gunstig uitpakte voor hun carrièrebeslissingen en educatieve mogelijkheden. Hierdoor begon de loonkloof tussen mannen en vrouwen te slinken, een positieve ontwikkeling in de richting van een meer gelijkwaardige arbeidsmarkt.

(Lees verder onder de preview.)

En toch bleven volwaardige rechten voor vrouwen uit, zelfs met de juiste scholing en ervaring. Dat komt doordat de berekeningswijze veranderde. Daarnaast zijn de loonverschillen aan het begin van iemands carrière vaak minimaal, maar volgens Goldin nemen deze aanzienlijk toe na de geboorte van het eerste kind. De huidige arbeidsmarkt, die hoge waarde hecht aan flexibiliteit en beschikbaarheid, pakt ongunstig uit voor vrouwen, aangezien zij vaak een groter deel van de zorg voor kinderen voor hun rekening nemen. Dit zijn belangrijke inzichten die verder nadenken vereisen.

Ten derde vormt Goldin’s bekroning ook een overwinning en bron van inspiratie voor jonge, vrouwelijke economen. In een domein dat vaak door mannen wordt gedomineerd, bewijst haar erkenning dat vrouwen niet enkel kunnen meedingen, maar ook kunnen uitblinken en de hoogste eerbetonen kunnen verwerven.

In recente jaren hebben steeds meer vrouwelijke economen een prominente rol opgeëist. Dit is een zeer hoopvolle ontwikkeling. Namen als Marianna Mazzucato, Kate Raworth, Esther Duflo en Clara Mattei domineren de lijst; zij leveren stuk voor stuk baanbrekend werk en vernieuwende inzichten, over armoede, begroting, klimaatverandering of gelijkheid. In vele opzichten staan we in het krijt bij het werk van Goldin. Ook in mijn werk als vakbondsvrouw. Een belangrijke drijfveer achter mijn syndicale engagement is het dichten van de loonkloof. Zonder een helder startpunt zou dit een haast onmogelijke opgave zijn. Goldin’s analyses hebben ons daarin al jaren voorzien van waardevolle richtingwijzers.

De genderkloof

De loonkloof en participatie tussen de genders is een ingewikkeld vraagstuk met diepgewortelde historische oorsprong. Het is essentieel om verder te kijken dan te vaak simplistische oplossingen en ons in te zetten voor structurele veranderingen op de arbeidsmarkt. De maatschappelijke normen die bijdragen aan het in stand houden van de genderkloof verdienen een kritische herziening. Laten we deze gelegenheid benutten om onze inzet voor een gelijkwaardigere en rechtvaardigere samenleving te hernieuwen, ondersteund door diepgaand en empathisch onderzoek.