‘Een pedofiel is niet per definitie een tikkende tijdbom’

België telt meer dan 45.000 mannen met pedofiele gevoelens. De meesten begaan nooit een seksueel misdrijf, houden hun verlangens angstvallig verborgen en proberen een zo normaal mogelijk leven te leiden. Pedofilie.be helpt hen daarbij. Knack werd door coördinator Ben Kirssen uitgenodigd om mee te lezen in de openbare chatgroep.

‘Mijn naam is Ben, ik ben halverwege de 50 en voel me aangetrokken tot jongens tussen de 11 en 14 jaar oud.’

Op dinsdagavonden tekenen een vijftiental mensen present op de chat van ­Pedofilie.be, een website voor en door ­mensen met pedofiele gevoelens die begrijpen en respecteren dat seksueel contact met kinderen niet kan. ‘Dat laatste is niet zomaar een kanttekening’, zegt Ben Kirssen, die de website coördineert en het gesprek in goede banen leidt. ‘We hanteren strikte regels in de chat. Omdat Pedofilie.be vindt dat seksueel contact met kinderen niet kan, zijn betogen waarom het wel zou kunnen bijvoorbeeld niet toegestaan. Ook seksueel getinte beschrijvingen van kinderen zijn uit den boze. Kinderen verdienen respect.’

Volgens internationaal onderzoek heeft ongeveer één procent van de mannelijke bevolking pedofiele gevoelens. Dat ­betekent dat ons land meer dan 45.000 mannen met een seksuele voorkeur voor prepuberale meisjes of jongens telt. Over vrouwelijke pedofielen is amper iets bekend.

Pedofilie zorgt maatschappelijk voor heel wat beroering, maar het aantal organisaties dat mensen met pedofiele gevoelens helpt om hun leven op een deugdzame manier te leiden valt op de vingers van één hand te tellen. ‘Vaak hebben zulke organisaties een semi-juridische insteek, en die schrikt af’, zegt Kirssen. ‘De meeste mensen die pedofiele gevoelens hebben, handelen in seksueel opzicht niet naar die gevoelens en doen dus gerechtelijk niets verkeerds. Ze willen kinderen geen schade berok­kenen en beseffen heel goed waarom seks met hen strafbaar is.’

Op de chat van Pedofilie.be komen mensen met pedofiele gevoelens aankloppen omdat ze hun ei kwijt willen, omdat ze zich eenzaam voelen of omdat ze willen weten hoe ze het best omgaan met die verlangens waar niets mee gedaan kan worden. De chat gaat, met andere woorden, over leven met pedofiele gevoelens. ‘Maar je kunt die woorden ook samenvoegen en zeggen: overleven met pedofiele gevoelens’, zegt Kirssen. ‘Beide betekenissen zijn mogelijk. Voor sommigen gaat het over leven, voor anderen is het overleven.’

Schuilnaam

Na een kwartier keuvelen over voetbal en politiek wordt de deelnemers in de chat gevraagd om zich formeel voor te stellen door hun schuilnaam, leeftijd (bij benadering), geaardheid en ‘age of attraction’ te delen met de groep.

Lucky: ‘Ik ben ongeveer 20 en val op jongens tussen de 4 en 12 jaar.’

Noah: ‘Ik ben begin de 30 en val op jongens tussen de 5 en 14 jaar oud.’

Geert: ‘Ik ben eind de 30 en val op meisjes tussen de 6 en 12.’

Jules: ‘Ik ben begin de 50 en val op jongens tussen de 11 en 17 jaar.’

Apollo: ‘Ik ben 60 plus en val op meisjes tussen de 6 en 12 jaar oud.’

Ook Ben Kirssen is een schuilnaam. Net als de meeste pedofielen is hij terughoudend om zijn ware identiteit prijs te geven. Als die op straat komt te liggen, dan dreigt hij veel te verliezen: zijn werk, vriendschappen en misschien nog wel het meest zijn gemoedsrust – het zou niet de eerste keer zijn dat pedojagers eropuit trekken. Maar willen we zijn verhaal brengen, dan schrijven de journalistieke regels ons voor dat we moeten weten wie hij echt is. Na verschillende mails uit te wisselen, besluit Kirssen om Knack te ontmoeten voor een interview. ‘Het gaat al zo vaak over ons. Het is tijd om zelf het woord te nemen.’

Een week later ontmoeten we Kirssen in de lobby van een hotel. Aangezien we niet weten hoe hij eruitziet, moet hij ons vinden. Het enige wat we wel weten, is dat we wachten op een man van in de vijftig. Verder is er niets wat ons kan helpen om hem te identificeren. Pedofiel zijn draag je niet aan de buitenkant.

‘De chat doet misschien anders vermoeden, maar wij zijn geen groezelige, oude mannen die dag in, dag uit in een donkere kamer aan de computer gekluisterd zitten’, lacht Kirssen – een frisse, energieke verschijning – wanneer hij ons gevonden heeft en we bekennen dat we geen idee hadden naar wie we moesten uitkijken. We handelen meteen de formaliteiten af. Kirssen toont ons zijn identiteitskaart en krijgt daarmee naast een gezicht en een stem ook een naam.

Seksuoloog Chloé De Bie: ‘Pedofielen zijn geen misdadigers, pedoseksuelen wel’

Zedendaders en pedofielen

‘Waar worden jullie boos van?’ zo opent Kirssen het gesprek in de chat.

‘Ik word boos als ik lees dat er een kind misbruikt is’, schrijft Geert. ‘In eerste instantie op de dader, omdat je van kinderen af hoort te blijven. Ik zou ook intiem willen zijn met kinderen, alleen besef ik dat het niet kan en doe ik het daarom niet. Maar wat me ook kwaad maakt, is dat er in zo’n geval meteen met de beschuldigende vinger naar mensen zoals ik gewezen wordt, en dat er dus geen onderscheid gemaakt wordt tussen zedendaders en pedofielen. De reacties van het brede publiek zijn dan best heftig. Over pedofielen mag je blijkbaar alles zeggen.’

Psychiaters maken een onderscheid tussen parafilie en een parafiele stoornis. Parafilie is een afwijkende seksuele interesse waarbij iemand opgewonden wordt van activiteiten, voorwerpen of personen die niet in staat zijn om daarmee in te stemmen. Daar valt pedofilie (het hebben van pedofiele gevoelens) onder, net als exhibitionisme, fetisjisme en travestie. Parafilie wordt pas een parafiele stoornis wanneer iemand onder zijn of haar parafilie lijdt, of daarmee schade berokkent aan anderen. Daar valt het seksueel misbruiken van ­kinderen onder. Zodra het handelen naar de parafilie schade toebrengt aan iemand anders, is dat bovendien strafbaar.

Wat pedofiele gevoelens precies ver­oorzaakt, is voor de wetenschap nog niet helemaal duidelijk. Onderzoek wijst onder andere op een verstoorde neurologische ontwikkeling, waardoor het brein van pedofielen geen beschermende maar seksuele instincten oproept als ze kinderen zien.

Kirssen beschouwt pedofilie als een geaardheid: ‘Het openbaart zich, het valt niet te veranderen, er komen gevoelens van ­verliefdheid bij kijken. En in ons geval ook heel wat liefdesverdriet.’

Godvergeten

‘Als ik seksueel getinte gedachten krijg over een kind word ik boos op mezelf’, schrijft Lucky. ‘Ik wil die gedachten helemaal niet hebben, ze voelen fout. Ik verkramp, word stil en ongemakkelijk. Ik wil dan mentaal vluchten, maar dat kan niet. Ik wou dat ik gewoon op volwassenen kon vallen, op mannen of vrouwen, of zelfs op ouderen. Als het maar niet op kinderen was.’

De twintiger heeft nog geen vrede met zijn verlangens. ‘Een proces waar de ­meesten door moeten’, zegt Kirssen. ‘Stel dat je zestien bent en ontdekt dat je zelf wel ouder wordt, maar dat de mensen tot wie je je aangetrokken voelt jong blijven. Dan moet je op een bepaald moment onder ogen zien dat je pedofiele gevoelens hebt. Maar niemand heeft je ooit verteld hoe je daarmee om kunt gaan, ook niet in de lessen seksuele opvoeding. Omdat er zo’n taboe op rust, zwijg je. Je wilt je vrienden of familie niet kwetsen, en je wilt ze al helemaal niet kwijt. Als je al over pedofilie hoort, zijn het verhalen over mensen die kinderen misbruikt hebben, zoals de priesters uit Godvergeten. Maar wie vertelt je dat het niet zo hoeft te lopen? Wie gaat je vertellen dat je ook een normaal en gelukkig leven kunt leiden zonder dat je ooit tot misbruik overgaat? Die verhalen blijven onder de radar. Nochtans doen de meeste pedofielen nooit iets verkeerds.’

Dat gebrek aan positieve verhalen weegt zwaar. ‘Op den duur begin je te geloven wat er over je gezegd wordt’, zegt Kirssen. ‘Het is de grootste angst onder jonge mensen met pedofiele gevoelens: als ik maar niet tot misbruik overga, als ik maar niet word zoals de voorbeelden die ik ken uit de krant. Dat zijn verwoestende verhalen voor mensen die ontdekken dat ze pedofiele gevoelens hebben en die zichzelf moeten leren te accepteren.’

Lelijke neus

‘Vroeger was ik ook bang dat het maar een kwestie van tijd was voor ik een misstap zou begaan’, bekent Geert in de chat. ‘Ik had totaal geen behoefte om een kind iets aan te doen, maar ik was wel bang dat mijn gevoelens zich in die richting zouden ontwikkelen. Pas later leerde ik mezelf met die gevoelens te vertrouwen. Over wat je voelt heb je weinig controle, maar over je acties heb je dat wel. Het móét dus helemaal niet uit de hand lopen. Ik bleef wel nog altijd bang dat anderen mijn gevoelens zouden ontdekken en dat ik alleen al op basis daarvan afgestraft zou worden alsof ik een kind iets had aangedaan.’

‘Pas als je leert te aanvaarden dat je nu eenmaal pedofiele gevoelens hebt, kun je beginnen na te denken over hoe je je leven gaat organiseren’, zegt Kirssen. ‘Je moet beseffen dat het is wat het is, en dat het niet zal veranderen. Maar ook dat je niet boos hoeft te zijn op jezelf. Niemand kiest ervoor om pedofiel te zijn. Sommige mensen hebben een neus die ze lelijk ­vinden en moeten daar ook mee leren ­leven. Zelfacceptatie is de route naar een beetje geluk in deze ­wereld. Maar die eerste stap zetten, is voor heel wat mensen al ontzettend moeilijk.’

Dat bewijzen de bezoekcijfers van de website. Elke maand telt pedofilie.be 2500 tot 3000 unieke bezoekers, waarvan er amper twee tot vijf op de knop drukken om een gesprek te starten. ‘Dat zegt wat over de drempels die ze ervaren om hun verhaal te doen’, zegt Kirssen. ‘Vaak leven ze jaren in een cocon, bang om betrapt te worden door de buitenwereld.’

Geert wist al jaren van het bestaan van de chat, maar durfde lang niet deel te nemen. ‘Ik wist niet wat ik kon verwachten en of mijn anonimiteit wel gewaarborgd was. Uiteindelijk ben ik er zo’n drie jaar geleden toch binnengestapt.’ Vandaag is hij blij dat hij de stap gezet heeft.

Ook Kirssen, die zich al tijdens zijn ­puberjaren bewust werd van zijn pedofiele gevoelens, was halverwege de dertig toen hij voor het eerst in contact kwam met ­gevoelsgenoten. ‘Er was toen nog geen ­internet dus dat waren ontmoetingen in levenden lijve. Ik ben wel vier keer in de auto gestapt en maakte elke keer, vaak halverwege, rechtsomkeert. Je moet het maar meemaken dat er een collega of een buur in de groep zit, dacht ik. My God.’

1001 types eenzaamheid

Voor de meesten houden pedofielen een deel van wie ze zijn verborgen. ‘Naast het stigma is het isolement daarom een van de pijnlijkste dingen die we ervaren’, zegt Kirssen. ‘De gesprekken in de chat gaan dan ook vaak over hoe om te gaan met die gevoelens van eenzaamheid, waar trouwens 1001 types van bestaan. De ene vind het oersaai om thuis altijd ­alleen te zijn, de ander mist het om ­spontaan uit eten te kunnen gaan met een partner.’

‘Ik zou eigenlijk wel graag een gezin willen’, geeft Geert in de chat toe. ‘Aangezien dat er om voor de hand liggende redenen niet in zit, kijk ik soms naar films of vlogs over families, om zo onrechtstreeks toch een beetje de intimiteit van een gezin te voelen.’ Apollo bekent op zijn beurt dat het niet de seks is die hij mist, maar ‘wel dat bijzondere gezelschap dat je zo intens gelukkig kan maken.’

‘Het is onzin dat de mens niet zonder seks kan’, zegt Kirssen. ‘Dat gemis is ­absoluut ondergeschikt aan intimiteit en romantiek. Seks is de kers op de taart, maar je kunt de taart ook perfect ­zonder die kers eten. Al is het wel jammer als je ook de taart moet overslaan.’ Ook Kirssen mist een ­speciale connectie met iemand.

‘Eenzaamheid ontstaat niet doordat men geen mensen om zich heen heeft, maar veeleer doordat we hen de dingen die ons belangrijk voorkomen, niet kunnen meedelen, of gedachten als juist beschouwen die de anderen onwaarschijnlijk vinden’, citeert Jules de psychiater Carl Gustav Jung. ‘Als we vrij kunnen praten, worden al onze problemen rond onze seksualiteit, angst en eenzaamheid een pak draaglijker.’

Wie pedofiele gevoelens heeft en daar niet over kan spreken, kan zich ook vastrijden in allerlei waanideeën. Zo geeft Jules in de chat toe dat hij lang met het idee rondliep dat seks met jongens vanaf 14 jaar geen probleem hoefde te zijn, omdat ze volgens hem genoeg maturiteit zouden bezitten om in te stemmen en mondig genoeg zouden zijn om nee te zeggen. ‘Een gedachtegang waar ik nu weinig trots op ben’, zegt Jules, die ondanks die gedachte nooit overgegaan is tot misbruik.

‘Iedereen hoort die twee stemmen in zijn hoofd’, zegt Kirssen. ‘Als pedofiel ben je constant in gesprek met jezelf, en dan bedoel ik niet dat we aan een psychiatrische aandoening lijden. (lacht) Het ­gevaar schuilt erin dat als je daar niet over kunt spreken en niet uitgedaagd wordt in je denkwijze, je in extreme denkpatronen vast kunt komen te zitten. “De Grieken deden het toch ook?” hoor je dan. Precies daarom is die gemeenschap zo belangrijk. Niet alleen om elkaar te steunen als we het moeilijk hebben, maar ook om elkaar kritische vragen te stellen als we merken dat iemand naar zulke kromme redeneringen neigt.’

Maar dat isolement kan ook andere ­dramatische gevolgen hebben. ‘Soms zijn er mensen met wie je via de chat geregeld spreekt, die van de ene op de andere dag van de aardbodem verdwijnen’, zegt ­Kirssen. ‘Omdat we met anonimiteit ­werken, kunnen we niets beginnen. Het is dan gewoon wachten. Ook nu is er iemand die zich al twee weken niet meer heeft aangemeld op de chat. Ik krijg er een akelig gevoel van. Er stappen wel vaker mensen met pedofiele gevoelens uit het leven.’

Collectief trauma

‘Een pedofiel is niet per definitie een tikkende tijdbom’, zegt Noah in de chat. ‘Het is belangrijk om dat in te zien.’ Geert pikt in: ‘We zijn geen geheime elite die seks met kinderen wil legaliseren. Helaas zullen sommige pedofielen in de fout gaan, maar het meeste kindermisbruik wordt niet gepleegd door pedofielen. Als dat idee zou doordringen, zouden pedofielen niet alleen minder gestigmatiseerd worden, maar zouden kinderen ook beter beschermd kunnen worden. Het is een foute strategie om bij preventie van kindermisbruik alleen te focussen op pedofielen.’

Om de woorden van Geert kracht bij te zetten, verwijst Kirssen naar een Nederlands overheidsrapport over seksueel kindermisbruik uit 2014 waarin onder andere geduid wordt dat slechts 20 procent van de door hen onderzochte kindermisbruikers een pedofiel is. ‘Hoewel de meeste kindermisbruikers dus geen pedofielen zijn, is een buitenproportioneel groot deel van de kindermisbruikers dat natuurlijk wel’, zegt Kirssen. ‘Net zoals de meeste misbruikers van vrouwen heteromannen zijn. Maar zoals niet elke heteroman een gevaar is voor vrouwen, is ook niet elke pedofiel een gevaar voor kinderen. Het is niet iemands geaardheid die aanzet tot misbruik, wel of iemand problemen heeft met impulscontrole, aan hyperseksualiteit of een antisociale persoonlijkheidsstoornis lijdt.’

Maar wie zoiets zegt, zet zich het best schrap voor een vloedgolf aan giftige reacties, die volgens Kirssen een collectief trauma blootleggen. ‘België draagt een litteken dat telkens weer opengehaald wordt als er een kind misbruikt is.’ Hij verwijst daarmee naar Marc Dutroux die, in tegenstelling tot wat vaak gezegd en geschreven werd, geen pedofiel is. In zijn dossier noteerden de gerechtspsychiaters: ‘De leeftijd van zijn slachtoffers speelt voor Dutroux niet zo’n grote rol. De hoofdreden waarom hij jonge slachtoffers kiest, lijkt te zijn dat die makkelijker te ontvoeren, op te sluiten en te manipuleren zijn. Het heeft niets met zijn seksuele voorkeur te maken.’ Die nuance haalt het brede publiek niet.

Erbij horen

Gemiddeld nemen mensen drie maanden tot een jaar deel aan de wekelijkse chatsessies. Sommigen, zoals Geert, blijven langer. ‘Toen ik hier pas kwam, leerde ik vooral heel veel’, schrijft hij. ‘Wat is pedofilie en wat niet? Zijn pedofielen gedoemd om vroeg of laat tot kindermisbruik over te gaan? Hoe dragen anderen het geheim met zich mee, en hoe gaan ze om met al die haatberichten? Ik voelde me vaak eenzaam, maar vond in deze chat begrip, herkenning en gezelligheid. Nu ben ik hier nog voor de vriendschap en om anderen te helpen zoals ik geholpen ben geweest.’

Geert zou het fijn vinden als mensen begrijpen dat de meeste pedofielen wel verliefd kunnen worden op kinderen, maar dat ze geen intentie hebben om ze kwaad te doen. ‘Ik zou het ook mooi vinden dat de overheid meer doet als we gediscrimineerd worden. Dat als je ontdekt dat je pedofiele gevoelens hebt, je daar vrij over kunt praten zonder angst om verstoten te worden. En dat zorgverleners beter getraind worden om te begrijpen dat als een pedofiel om hulp vraagt, dat meestal niet is omdat ze een risico vormen, maar omdat ze eenzaam zijn, omdat ze willen ontdekken hoe ze hun leven vorm kunnen geven en gelukkig kunnen worden.’

‘Eigenlijk willen we er gewoon bij horen, zoals iedereen’, besluit Kirssen. ‘Wij zijn ook maar mensen.’