Elke week vraagt Knack in de rubriek Durf twijfelen naar de twijfels van bekende mensen. Deze week: Manu Claeys.
‘Vroeger was ik een pleitbezorger van politieke herverkaveling rond twee blokken’, zegt Manu Claeys. ‘Twintig jaar geleden schreef ik een lang essay in De Standaard: Het Vlaams Blok in elk van ons. Daarin zocht ik ook naar nieuwe politieke breuklijnen: de migratieproblematiek, de ecologische crisis… Aan de horizon zag ik al twee partijen opdoemen. Aan de ene kant een rechts conservatief blok, en aan de andere kant een links progressief ecofilosofisch blok. Het politieke midden verkruimelde.’
Vandaag is dat politieke midden nog maar een schim van toen. En toch gelooft u niet meer in politieke herverkaveling.
Manu Claeys: De situatie in Amerika en het Verenigd Koninkrijk hebben me de ogen geopend. Sinds Ronald Reagan wordt samenwerking tussen Democraten en Republikeinen steeds moeilijker. De andere kant wordt niet meer als een politieke tegenstander beschouwd, maar als de vijand. Iemand die daar aan de macht is, zegt: wij hebben de meerderheid, wij beslissen nu alles, waarom zouden we nog met de andere onderhandelen? Ook de sociale media spelen daar een belangrijke rol in. Je hebt de zuiveren en de onzuiveren, alle nuances verdwijnen. Het grote probleem van zo’n tweepartijenstelsel is dat je steeds minder tot oplossingen komt die een groot deel van de maatschappij bevredigen. Vergelijk het met een gezin waar eerst de vader vier jaar de scepter zou zwaaien en daarna de moeder. Dat zou ook niet werken: moeder en vader hebben allebei hun eigen wil, hun eigen plannen en verlangens. In een goed gezin worden compromissen gesloten, anders blijft de helft gefrustreerd achter.
Een ander probleem van zo’n tweepartijenstelsel is ook, in tegenstelling tot wat ik vroeger dacht, dat de radicalen onevenwichtig zwaar wegen op het geheel. The Tea Party is vandaag dominant in Amerika, daardoor zit alles muurvast.
Nochtans is politieke herverkaveling vandaag een erg modieuze term.
Claeys: Gewone mensen liggen daar niet wakker van, politici en politicologen wel. Het merkwaardige is dat die mensen vaak verwijzen naar Nederland, Duitsland of Scandinavië als politieke gidslanden. Terwijl dat nu net landen zijn waar geen politieke herverkaveling heeft plaatsgevonden. Het zijn naties met veel partijen, waar compromissen gesloten worden en waar ook nog een midden bestaat. Dat midden hoeft trouwens helemaal niet kleurloos te zijn: hier in Antwerpen hebben de actiegroepen rond Oosterweel zes jaar geleden met een rechts conservatief bestuur het Toekomstverbond gesloten.
Twijfelt u veel?
Claeys: De hele tijd. Ik vind niets zo fijn als een probleem bekijken vanuit verschillende perspectieven, om dan tot een geïnformeerd besluit te komen. Ik ben veel bezig met burgerparticipatie: dan moet je je comfortzone verlaten, en ook je eigen grote gelijk.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
