‘De toekomst van de Kerk bevindt zich in een ziekenhuiskamer’

‘Als de Kerk vandaag nog iets wil betekenen, dan zal ze een ziekenhuiskamer moeten binnenstappen’, schrijft doctoraatstudente Lindsy Desmet (KU Leuven).

Eind deze maand komt paus Franciscus naar België. Kerkjurist Rik Torfs haalde eerder al aan dat hij hoopt dat het bezoek van de paus ook ruimte zal bieden om te praten over de vele zingevingsvragen die mensen hebben. Het is een hoop die ik en vele zorgpastores delen.   

De term zorgpastor klinkt u wellicht niet bekend in de oren. Hoewel het maar één letter verschil is, zijn pastores geen pastoors. Het merendeel is leek en vrouwelijk. Ze preken niet, hebben de Bijbel niet op zak en zijn er niet op uit om zieltjes te winnen. Zorgpastores zijn al lang geen vastgeroeste pilaarbijters meer. In plaats daarvan luisteren ze naar de zingevingsvragen van patiënten. Ze verzorgen rituelen bij het levenseinde . Ze vangen familieleden op wanneer hun dierbare sterft en ze stellen mensen gerust alvorens ze geopereerd worden. Het zijn zorgverleners die patiënten de kans geven om tussen de onderzoeken, doktersafspraken en operaties door, te praten over wat hen zorgen baart en moedeloos maakt. Pastores staan mee in de onmacht die patiënten ervaren. Of zoals Julia, een van de patiënten die deelneemt aan mijn studie tegen me zegt: “Ze zeggen altijd tegen mij: “je kan nog, je kan nog”, maar ik kan niet meer. De pastor geloofde mij.”

Julia is 84 jaar oud en opgenomen op de afdeling geriatrie. Ze verblijft al enkele dagen in het ziekenhuis wanneer een van de verpleegkundigen opmerkt dat Julia veel huilt en vaak aangeeft dat de vele ziekenhuisonderzoeken voor haar niet meer hoeven. De verpleegkundige vraagt aan de pastor in het ziekenhuis om bij Julia langs te gaan. Ik vraag haar wat het gesprek met de pastor voor haar betekende. Julia beschrijft het bezoek van de pastor als volgt: “Het was precies een heilige die langskwam! Ze kwam met mij praten en mij geruststellen en ze verstond mij heel goed.” Julia huilt en voegt eraan toe: “Er is dus toch nog iemand die mij verstaat!”

Dat Julia de zorgpastor als een heilige omschrijft, betekent niet dat ze de zorgpastor goddelijke kenmerken toeschrijft. Integendeel, de zorgpastor is door en door menselijk. Het is iemand die luistert, die haar gevoelens erkent en die niet uit de weg gaat, verbloemt of minimaliseert. Op die manier doen zorgpastores waarin de Kerk vaak te kort schiet: praten over zingeving. En bovenal over zinverlies. Samen met patiënten staan ze stil bij het weinige perspectief dat ze nog hebben. Ze denken na over wat het leven nog te bieden heeft. Ze vragen zich af of er nu wel of niet leven na de dood is en of God bestaat. En zo ja, waar die in godsnaam gebleven is.

Zo zijn pastores er niet enkel voor gelovige patiënten. Ze zijn er voor iedereen. Pastores zijn authentieke getuigen van hun geloof en zingevingskader, al dan niet vanuit een katholieke achtergrond. In een gesprek met een patiënt kan geloof ter sprake komen of kan er gebeden worden, maar dat kan evengoed niet het geval zijn. In die zin zijn zorgpastores, zoals als iedereen, zinzoekers. Net zoals patiënten zijn ze elke dag opzoek naar wat nu de zin van het leven is en hoe ze betekenis in hun leven kunnen ervaren.

Als de Kerk vandaag nog iets wil betekenen, dan zal ze een ziekenhuiskamer moeten binnenstappen. Niet door een kruisje aan de muur te hangen, maar door een zorgende pastor te zijn. Een Kerk die luistert naar de worstelingen van mensen, die moeilijke vragen niet uit de weg gaat en die mee in het verdriet van mensen gaat staan. Daar is geen heiligverklaring of mirakel voor nodig, wel een flinke portie moed en nederigheid.  

Lindsy Desmet (30) is doctoraatstudent aan de KU Leuven. Ze onderzoekt in haar studie welke zingevingsvragen patiënten tijdens hun ziekenhuisopname hebben en wat de impact is van pastorale zorg op patiënten hun welzijn. Naar aanleiding van de komst van Paus Franciscus stelt ze zich de vraag wat de Kerk voor mensen nog kan betekenen.