‘De paus zal ons land ook terug verlaten, en wat dan?’

Als onderzoekers van de faculteit theologie en religiewetenschappen vragen we ons af of de aanpak van het pausbezoek aan de KU Leuven geen gemiste kans is. Zijn komst naar Leuven had namelijk een gelegenheid kunnen zijn om in dialoog te gaan met jonge mensen om de uitdagingen van de 21ste eeuw te bespreken. Maar er zal enkel een ontmoeting zijn met de professoren. Desalniettemin willen we niet bij de pakken blijven zitten en al beginnen nadenken over het post-pausbezoek-tijdperk.

Onderzoekers (en studenten overigens) werden door de universiteit niet betrokken bij de voorbereiding van het pausbezoek. Ook tijdens het effectieve pausbezoek zal voor studenten en alle niet-professoren in Leuven een marginale rol weggelegd zijn. Dit is een gemiste kans. Hoe interessant zou het geweest zijn om een open en eerlijke dialoog met de paus voor te stellen met een groep jongeren van onze universiteit.

Maar, niet getreurd. Er komt ook een moment dat de paus terug zal vertrekken. We zullen, wanneer de roes van het bezoek overgewaaid is, kritische vragen alsnog moeten beantwoorden. In het moment na het bezoek kunnen we alsnog de losse eindjes van de voorbereiding terug opnemen en aan het pausbezoek een mooi einde breien.

Binnen de universiteit zal de viering van het 600-jarige bestaan pas in de loop van het academiejaar 2024-2025 op snelheid komen. Misschien kunnen we alsnog een inclusieve discussie met de hele universitaire gemeenschap opstarten om het te hebben over de uiteindelijk betekenis van het pausbezoek. Daarnaast kunnen we, naast het publiceren van boeken en artikels, ons ook toeleggen op onderwijs en uitleggen aan onze studenten wat zo een bezoek al dan niet betekent. Wat het bijvoorbeeld betekent om vandaag een katholieke universiteit te zijn. De paus is namelijk geen leider ‘zoals alle anderen’, en het zou een vergissing zijn om dit bezoek puur in institutionele of kerkelijke context te interpreteren.

Het zal uiteraard ook belangrijk zijn om te luisteren naar wat hij zegt en hoe hij het zegt. Wat betekenen die woorden en daden in het licht van de expertise van onze (jonge) onderzoekers? Wat zeggen traumapsychologen over de ontmoeting met de slachtoffers? Wat zeggen de klimaatwetenschappers over de pauselijke visie op ecologie? En wat zeggen theologen en politieke wetenschappers bijvoorbeeld over hoe de paus de plaats van de Kerk in een seculiere maatschappij ziet? Pas dan kunnen we de betekenis en impact van zijn bezoek vatten en naar waarde schatten, voor de kerk, de universiteit en de samenleving.

Het pausbezoek toont aan dat het katholicisme meer is dan een restje van een lang vervlogen tijdperk. Het pausbezoek brengt ook in de maatschappij iets teweeg. Sterke reacties zijn eerder de norm dan de uitzondering, zowel positief als negatief. Maar ze zeggen zelden iets echt ‘nieuw’.

Desalniettemin vermoeden we als jonge onderzoekers die met beide voeten in de seculiere maatschappij staan dat de stem van studenten en jonge academici, en vooral de stem van hen die niet zo luid roepen, ook aandacht verdient. Waar geloven zij in? Wat is hun visie op de toekomst? En op het verleden? Wat geeft hun hoop? Hoe zien zij in dit licht het bezoek en de toespraken van de paus? In het stellen van deze vele vragen ligt misschien de sleutel tot het begin van een antwoord op de vele prangende vragen die momenteel verweesd zijn achtergebleven. En misschien zou een meer participatieve aanpak de universiteit de kans geven om de gemiste kansen goed te maken en zo de kerk te tonen hoe het ook kan.

Valerio Aversano en Jens Van Rompaey zijn doctoraatsstudenten aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven.