‘Burgerlijkheid is de prijs die je betaalt om niet te hoeven denken over je eigen positie in de wereld’

Vroeger geloofde ik in een soort go with the flow wildheid, nu denk ik dat je goed organiseren de echte punk is.

Geniepig sluipt het onze leefwereld binnen, glipt het door de kieren van ons denken, laat het zich meevoeren met de verwachtingen die horen bij volwassen zijn. Het manifesteert zich in verlangens waarvan je je afvraagt of ze wel de jouwe zijn, in het soort comfort dat beklemmend voelt. Maar wat is het precies: burgerlijkheid? En wanneer ben je er schuldig aan? Want soms schrik ik wel als ik oud-klasgenoten zie die zwanger zijn, of verloofd, of een huis gekocht hebben. Toch hoop ik oprecht niet dat ik hen dat misgun. En vooral, die levenskeuzes maken hen ook niet burgerlijk. Het is iets dat dieper in ons allen zit.

Voor zover ik het begrijp heeft burgerlijkheid te maken met het belangrijk vinden dat je recht voor de deur kunt parkeren. Met het gevoel dat jongeren die vrolijk luid door je straat wandelen het precies op jouw rust hebben gemunt.

Burgerlijkheid is boos worden op de loketbediende van het administratief centrum maar niet op de ideeën die zij moeten uitdragen. Het is maatschappelijke verandering wensen, maar dat alleen kunnen uitdrukken in criminaliserende wetgeving. ‘Ze zouden dat veel zwaarden moeten bestraffen’ en ‘Ze zouden dat moeten verbieden’. Het is het soort beleefdheid die niets met vriendelijkheid maar alles met etiquette te maken heeft. Het is: ‘Ik doe ook maar gewoon mijn werk.’ De lange oprit en de piekfijne voortuin vol buxussen waar je niet durft te zitten, de vergelijking met de buren, het moeten hebben wat nieuw is.

Het is de afkeurende blik naar mensen met raar haar of mensen die iets doen ‘wat niet hoort’. Het is de vraag: moet dat nu? Het is de wereld manisch indelen in categorieën: wat normaal is en wat niet, wat correct is en wat niet. Het is net zo krampachtig vasthouden aan die indeling dat je verder geen vragen hoeft te stellen. Ook alles indelen in burgerlijk of niet burgerlijk is waarschijnlijk heel erg burgerlijk.

Burgerlijkheid is de prijs die je betaalt om niet te hoeven denken over je eigen positie in de wereld. Het is het tegenovergestelde van burgerschap. Het is jezelf niet zien als deel van een gemeenschap maar als opponent daarvan, als toeschouwer. Het is naar binnen gekeerd leven en dan op een ochtend wakker worden in een leven dat je niet begrijpt, dat je hebt ingericht zonder nadenken.

Ik dacht lang dat het antidotum voor die collectieve bekrompenheid een soort go with the flow wildheid was, maar nu geloof ik meer en meer dat je goed organiseren de echte punk is. Het vraagt wat werk om niet-vanzelfsprekende keuzes te maken. Dat alleen mensen die zich ambitieus en moedig verbinden, die grootburgerlijk durven te zijn, zich tegen het kleinburgerlijke kunnen beschermen.