‘Betaalbaar wonen? De boodschap moet zijn: bouwen, bouwen, bouwen’

Betaalbaar wonen wordt een van de grote thema’s bij de lokale verkiezingen, schrijven Hannes Van Parijs en Christophe Peeters, allebei kandidaat bij de Gentse gemeenteraadsverkiezingen voor Voor Gent. Voor hen is de oplossing duidelijk: ‘Als het aanbod trager stijgt dan de vraag, moet het aanbod omhoog. Dat betekent: meer woningen bijbouwen.’

In Amsterdam is het in een jaar tijd bijna 10 procent duurder geworden om een appartement te huren. Voor 75 vierkante meter betaal je er nu gemiddeld 1400 euro per maand. De reden? Door verregaande regulering van de huurmarkt is het voor verhuurders interessanter geworden hun woning te verkopen dan ze verder te verhuren. Maatregelen om hoge huurprijzen aan te pakken hebben zo een – voorspelbaar – contraproductief effect. Het aanbod van huurwoningen neemt verder af, terwijl de vraag dezelfde blijft. De markt stort in en huurprijzen schieten door het dak.

Berlijn

In plaats van het aanbod te versterken, grepen ze in Nederland aan de vraagzijde in. Zo werden prijzen aan banden gelegd met een maximale huur. Daarnaast werd het ook moeilijk gemaakt om tijdelijke contracten te sluiten, en werden vaste contracten de norm. Bovendien werd de vermogensbelasting op verhuurde woningen al in 2023 voelbaar opgetrokken.

Mag het verbazen dat verhuurders er de brui aan geven? Dergelijke maatregelen die de simpele wetten van vraag en aanbod proberen te omzeilen, zijn fantasie. Eenzelfde scenario zagen we in Berlijn. In 2020 werden de huurprijzen van een bepaald marktsegment er bevroren. Het gevolg: de vraag steeg verder, investeerders en eigenaars haakten af, en de prijzen gingen elders explosief de hoogte in. Waarschuwingen van experts werden in de wind geslagen, want de maatregelen waren populair. We moeten er ons voor hoeden dat die slechte voorbeelden niet komen overwaaien naar ons land.

‘Te Duur’

Ook bij ons wordt betaalbaar wonen een van de grote thema’s van de lokale verkiezingen. Steden zien hun bevolking groeien maar het aanbod aan nieuwe woningen stijgt niet even snel mee. Partijen schrijven daarom uitgebreide hoofdstukken over woonbeleid in hun programma’s, en stadsbesturen organiseren studiereizen om buitenlandse voorbeelden te onderzoeken. In Gent was er eind vorig jaar zelfs nog een volksraadpleging over betaalbaar wonen, afgedwongen door de actiegroep ‘Te Duur’.

Iedereen ziet hetzelfde probleem, namelijk dat het voor jongeren en mensen met een sociaaleconomisch modale achtergrond bijna onmogelijk wordt om nog in een stad te wonen. Toch lopen analyses van de oorzaken en de voorgestelde oplossingen nog steeds uiteen. Nochtans hoeft het niet moeilijk te zijn, in theorie althans.

Groepsrenovaties

Als het aanbod trager stijgt dan de vraag, moet het aanbod omhoog. Dat betekent: meer woningen bijbouwen. Projectontwikkelaars (en mensen op huizenjacht) zijn vragende partij om het aanbod te versterken. Alleen zo wordt het écht rendabel om betaalbare woningen te realiseren.

De veel te gedetailleerde regelgeving om een vergunning te krijgen moet stedelijk aangepakt worden. Versoepeling en versnelling zijn sleutelwoorden. Echte hoogbouw moet mogelijk worden in strategische zones, waar dat verzoenbaar is met erfgoed en leefbaarheid. En particuliere initiatieven zoals groepsrenovaties moeten beter ondersteund worden, onder meer door verouderde regelgeving aan te passen en adviezen te verlenen.

NIMBY-lobby

Heel wat lokale besturen ervaren verlamming door de combinatie van regeldrift en eindeloze beroepsprocedures, waar de NIMBY-lobby dankbaar gebruik van maakt. Er zal politieke moed nodig zijn om die cyclus te doorbreken, maar verder doen zoals we bezig zijn, is geen optie.

Voor de allerzwaksten in de samenleving zal verder ingezet worden op sociale woningen. Die ambitie hebben alle partijen, bovendien liggen de belangrijkste hefbomen daartoe toch bovenlokaal. En de rijken hoeven zich geen zorgen te maken dat er morgen geen penthouses of villa’s meer zullen zijn. Maar de brede middenklasse dreigt vandaag uit de boot te vallen. Het lokale niveau is daar de oplossing. De boodschap in oktober moet zijn: bouwen, bouwen, bouwen. Zo niet wordt het langs de Gentse binnenwateren binnenkort als de rond de Amsterdamse grachten: compleet onbetaalbaar.