‘Ben je een slechte moeder als je kind meegaat betogen?’

Geen protestactie of er lopen wel een paar heel jonge betogers door het beeld. ‘Natuurlijk is het goed om je kinderen engagement bij te brengen’, schrijft Knack-redactrice Ann Peuteman in haar column De Zoetzure Dinsdag. ‘Maar is een betoging daar wel altijd de beste plek voor?’

M., een Nederlandse kennis, zet zich al jaren in voor de rechten van asielzoekers. Geregeld stapt ze mee in manifestaties tegen het migratiebeleid. Meestal neemt ze dan haar dochter van elf mee. Maar de laatste tijd twijfelt M. of dat wel zo’n goed idee is. Dat komt door de bezetting van de A12 in Den Haag door de actiegroep Extinction Rebellion. In de 27 dagen dat die actie duurde, werden negenduizend mensen aangehouden onder wie ook een paar tientallen kinderen. Die laatsten meldt de politie meestal aan bij Veilig Thuis, het Nederlandse meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling. Die organisatie moet dan nagaan of er iets schort aan de thuissituatie van de jonge manifestanten.

Hebben ze daar in Nederland een punt? Kan het van laakbaar ouderschap getuigen als je je kind meeneemt naar een betoging of protestactie? Dat lijkt behoorlijk overdreven. Het is ook helemaal niet zo uitzonderlijk dat mensen hun jonge kinderen naar de een of andere manifestatie meenemen. Of het nu gaat om protest tegen het Evras-decreet, een betoging voor een beter klimaatbeleid of een wake voor een verongelukt kind. Sommigen zijn te jong om de context te snappen en fungeren vooral als schattige mascotte. Iets oudere kinderen, zoals de dochter van M., scanderen vaak vol overtuiging de leuzen mee.

Nu is het niet zo gek dat je je kinderen al vroeg probeert uit te leggen waarom je zelf vurig voor of tegen iets bent. Er is ook niets mis mee om ze van jongs af aan engagement en burgerschap te proberen bijbrengen. Dat kan bijvoorbeeld ook door hen mee te nemen naar de stembus. Zelf heb ik er altijd over gewaakt dat verkiezingsdag bij ons thuis iets feestelijks had. Mijn zoon ging als kind al mee stemmen, vervolgens deden we samen iets heel leuks en tegen de avond legde ik hem in simpele bewoordingen uit wat er met mijn stem was gebeurd. Ondertussen is hij negentien. Toen de oproepingsbrief voor de Gentse volksraadpleging onlangs in de bus viel, aarzelde hij geen minuut. ‘Natúúrlijk ga ik stemmen’, zei hij. Ik durf – voorzichtig – te beweren dat zijn opvoeding daar voor iets tussen zit.

Het probleem is dat je vooraf nooit weet hoe de sfeer op zo’n betoging zal zijn.

Zo werkt het wellicht ook met manifestaties. Door kinderen mee te nemen, laat je hun een ander aspect van de democratie zien. Zo leren ze dat je als burger meer dan één manier hebt om voor je rechten of overtuigingen op te komen. Maar er is wel een verschil met een tochtje naar de stembus: betogingen zijn niet altijd even veilig. Om te beginnen is er soms zoveel volk dat kinderen alleen nog een massa benen zien. Laten ze even de hand van mama of papa los, dan kunnen ze binnen de kortste keren in die mensenzee verdwijnen. Daarnaast zijn er bij sommige marsen tegenbetogingen die in de meeste gevallen ongevaarlijk maar daarom niet minder intimiderend zijn. En dan zijn er ook nog de manifestaties die grimmig worden of waarbij de ordediensten ingrijpen.

Dat doet me denken aan de verhalen van activiste Monika Triest, die in de Verenigde Staten van de jaren zestig en zeventig vooropliep in betogingen tegen de oorlog in Vietnam en voor burgerrechten. ‘Natuurlijk gingen onze kinderen mee’, vertelde ze me. ‘Alleen bij écht grote manifestaties moesten ze thuisblijven omdat het risico te groot was dat daar geweld zou worden gebruikt.’

Het probleem is dat je vooraf nooit weet hoe zo’n betoging zal verlopen. Een handvol heethoofden volstaat al om de sfeer te doen omslaan. Een mars voor veiligere fietspaden of meer middelen voor de zorgsector zal niet snel in chaos eindigen, maar andere thema’s zijn een pak ontvlambaarder. In zo’n geval kan het misschien beter zijn om het maatschappelijk engagement van kinderen op een andere manier aan te wakkeren. Door samen een petitie te ondertekenen, een brief te schrijven of een gift te storten, bijvoorbeeld.

Binnenkort is er in de stad waar M. woont een grote manifestatie tegen het Europese migratiebeleid. Er wordt ook een stevige tegenbetoging verwacht. Na lang aarzelen heeft ze besloten om haar dochter thuis te laten. Wel werken ze samen aan een groot spandoek dat M. met zich mee zal dragen. ‘We hebben al een slogan bedacht en nu zijn we de letters aan het schilderen’, zegt ze. ‘Ondertussen hebben we urenlang over migratie gepraat. Tot mijn verrassing blijkt mijn dochter daar toch niet helemaal hetzelfde over te denken als ik.’