Aparte fitness of jeugdhuis: ‘Is het zo erg dat vrouwen dingen onder elkaar doen?’

Vormt een aparte sportschool of een apart jeugdhuis voor meiden, waar PS-politica Catherine Moureaux voor pleit, een probleem? Experts vinden het juist emanciperend.

In een door politieke tegenstanders verspreid campagnefilmpje op X pleit Catherine Moureaux (PS), zittend burgemeester van Molenbeek en kandidaat om zichzelf op te volgen, voor een apart jeugdhuis voor tienermeisjes. ‘Meisjes vanaf ongeveer 13 jaar,’ spreekt Moureaux tot een publiek met een moslimachtergrond, ‘vinden het niet leuk meer om dingen met jongens samen te doen. Ze moeten een eigen plek krijgen.’

‘Catherine Moureaux (PS) heeft Molenbeek in een diepe crisis gestort’

De plannen daarvoor staan in de steigers. Het project zal La Maison du Bien-être gaan heten en komt ergens in de wijk van Zwarte Vijvers. Maar de uitvoering van zulke plannen neemt jaren in beslag, aldus Moureaux. Er kunnen onverwachte obstakels opduiken. Dus vraagt ze haar toehoorders zes extra jaren om het project tot een goed einde te brengen.

Het filmpje werd meer dan 100 000 keer bekeken. Critici zagen er het zoveelste bewijs in dat de Brusselse PS in de strijd om de moslimstem de eigen waarden overboord gooit. Na de laïcité, de scheiding tussen kerk en staat, moet ook de mixité, symbool van de gelijkheid tussen man en vrouw, eraan geloven.

Maar staat een meidenjeugdhuis echt voor segregatie en haaks op de gelijkheid van mannen en vrouwen? ‘Het idee dat initiatieven alleen voor meisjes niet sporen met wat wij emancipatie, gelijkheid en vooruitgang noemen, leeft sterk in sommige kringen’, zegt Bieke Purnelle, directeur van het Kenniscentrum voor gender, feminisme en gelijke kansen. Girls only-activiteiten zijn volgens haar een ‘heel beladen’ onderwerp geworden. ‘Wat vreemd is, want in heel Vlaanderen heb je aparte jeugdwerkingen voor jongens en meisjes. Het punt is namelijk dat veel meisjes hun weg naar de jeugdwerking niet vinden. Dan kun je je de vraag stellen: wil je liever dat die meisjes deelnemen, of dat ze thuiszitten? Want dat is uiteindelijk het belangrijkste: dat een initiatief emanciperend en participatief is, of het nu bedoeld is voor jongens of voor meisjes.’

Een van de redenen waarom meisjes niet komen, is dat ze zich niet op hun gemak voelen in door jongens gedomineerde activiteiten en groepen. Jeugdorganisatie JES, die werkt in Brussel, Gent en Antwerpen, begon daarom 10 jaar geleden al met een zogenaamde meisjeswerking in Borgerhout, en intussen ook in onder meer Deurne en Luchtbal. ‘We willen meisjes de kans geven om op de voorgrond te treden’, leggen JES-jeugdwerkers uit in een blogpost over de meisjeswerking. ‘Jongens hebben en claimen meer ruimte in onze samenleving. Zowel op pleintjes als binnen de jeugdwerking. Met een meisjeswerking trachten we een correctie op deze maatschappelijke realiteit aan te brengen.’

Seksualiteit

Ook pedagoog Philippe Noens (Odisee Hogeschool) ziet vooral voordelen van apart jeugdwerk voor meisjes. ‘Ik ben veertig jaar oud en heb het gemengd maken van de jeugdbewegingen en het onderwijs nog meegemaakt. Toch zie je vandaag behoorlijk wat sportclubs, jeugdhuizen en jeugdverenigingen alsnog een apart beleid uitstippelen rond meisjes. Dat is ook logisch, als je merkt dat jouw jeugdhuis of jeugdvereniging voornamelijk jongens aantrekt. Meisjeswerking ontstaat vanuit het idee dat meisjes een plaats moeten hebben waar ze zich veilig kunnen voelen, en onder elkaar, zonder taboe, dingen kunnen uitwisselen. De groep werkt hier ook versterkend, omdat je onder gelijken zit. Daardoor kan er ook aandacht zijn voor ingeslepen rolpatronen, een vrouwelijke kijk op seksualiteit, genderstereotyperingen.’

Er zijn, vervolgt Noens, natuurlijk goede argumenten om jeugdactiviteiten gemengd te laten doorgaan. Maar zolang ‘de mentale en fysieke ruimte’ van meisjes onder druk blijft staan, kan een meisjesjeugdhuis ook juist een emanciperend effect hebben. ‘Omdat ze dan inspraak krijgen in de activiteiten die worden georganiseerd, voorstellen kunnen doen zonder dat ze worden overroepen door de aanwezige jongens… Op die manier kun je zeker kwetsbare meisjes een tweede thuis bieden. Dat kan dan weer wél de opstap vormen naar gemengde activiteiten.’

‘Women only’: Waarom sportclubs voor vrouwen steeds populairder worden

Sportbeha

De laatste jaren kennen ladies only-sportscholen en fitnesszalen een groeiend succes. Onderzoek laat zien dat voor veel vrouwen intimidatie in de sportschool een belemmering is om lid te worden. Net zoals de angst om spannende sportkleding te moeten dragen – een vrouw in een legging en sportbeha wordt al gauw geseksualiseerd – en zich onzeker voelen over het uiterlijk.

‘Dat staat allemaal los van religie, hoor’, zegt Bieke Purnelle. ‘Heus niet alleen moslima’s gaan naar de zwemuurtjes voor vrouwen. Meisjes en vrouwen willen gewoon niet doorlopend worden aangestaard, lastiggevallen en becommentarieerd. Ladies only-zalen hebben ervoor gezorgd dat het aantal sportende vrouwen aanzienlijk is toegenomen. Ze helpen om wat experts de ‘gender exercising gap’ noemen, te dichten. Dat kun je alleen maar emancipatiewinst noemen.’

Bovendien, vraagt Purnelle zich af, is het zo erg dat vrouwen dingen onder elkaar doen? ‘Mannen doen dat de hele tijd en dat lijkt zelden een probleem. In Gent is er een fietscommunity voor vrouwen. Waarom bestaat die en is die zo groot geworden? Omdat al die vrouwen zich gewoon veel fijner voelen als ze onder elkaar met de koersfiets gaan racen. Maar heeft iemand daar last van? Nee toch?’