Aantal plaatsen kinderopvang daalt voor derde jaar op rij

Het aantal formele opvangplaatsen voor baby’s en peuters is in de Vlaamse Gemeenschap vorig jaar voor het derde jaar op rij gedaald. Er waren 93.128 plaatsen beschikbaar, een daling met 1.553 plaatsen. De daling was in 2022 groter dan in de voorgaande twee jaren. Dat blijkt dinsdag uit cijfers van Statistiek Vlaanderen. Tussen 2014 en 2022 zijn er wel 1.437 plaatsen bijgekomen.

Bij 77 procent van de kinderopvangplaatsen voor baby’s en peuters was de bijdrage die ouders dienen te betalen vorig jaar gerelateerd aan de hoogte van hun inkomen. Bij 22 procent van de opvangplaatsen werd gewerkt met een vrij tarief. In vergelijking met 2014 nam het aandeel opvangplaatsen die rekening houden met het gezinsinkomen toe. Het grootste deel van de kinderopvangplaatsen van de Vlaamse Gemeenschap werd georganiseerd in het Vlaamse Gewest. Zowat 7 procent van de Vlaamse kinderopvangplaatsen bevond zich in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest.

In het Vlaamse Gewest waren er in 2022 iets meer dan 86.000 beschikbare opvangplaatsen voor ongeveer 196.000 baby’s en peuters. Dat geeft 44 kinderopvangplaatsen per 100 kinderen van 0 tot 3 jaar.

In West-Vlaanderen, Oost-Vlaanderen en rond Leuven lag het aantal kinderopvangplaatsen per 100 kinderen het hoogst.

In een reactie laat Vlaams Parlementslid voor Groen Celia Groothedde weten dat de daling van het aantal kinderopvangplekken “niet uit de lucht komt vallen”. “Al jaren wachten de maatschappij en de hele kinderopvang op een daling van het aantal kinderen per begeleider, en ook breder op een verbetering van hun werkomstandigheden. De Vlaamse regering neemt die maatregelen jaar na jaar niet. Daardoor kiezen studenten en kindbegeleiders steeds meer voor andere beroepen”, aldus Groothedde.

Vlaams minister van Welzijn Hilde Crevits is het niet eens met de kritiek dat de Vlaamse regering niet zou investeren in extra opvangplaatsen. Zo is er dit jaar al groen licht gegeven voor de uitbreiding met ruim 2.000 plaatsen en komen er later dit jaar nog 300 extra plaatsen bij. “Dat betekent dat kinderopvanginitiatieven de kans krijgen om 2.300 nieuwe kinderopvangplaatsen in Vlaanderen te organiseren. De uitbreiding is belangrijk om de daling op te vangen”, zegt de CD&V-minister. 

De minister wijst er ook op dat er de voorbije maanden verschillende initiatieven genomen zijn om de financiële weerbaarheid van organisatoren te versterken,  zoals de verhoging van de basissubsidie met 50 procent. “Het is van groot belang dat organisatoren van kinderopvang extra middelen krijgen. We stellen vast dat heel wat organisatoren op onze oproepen intekenen en tevreden zijn met de extra financiële steun zodat ze kwaliteitsvol kunnen werken. Door deze maatregelen hebben we extra sluitingen kunnen vermijden. Voor mij is het duidelijk dat we blijvend moeten investeren en er extra middelen nodig zijn bij de begrotingsopmaak voor volgend jaar”, aldus nog de minister.

(Lees verder hieronder.)

Meer gevaarsituaties in kinderopvang toegeschreven aan overbezetting en personeelstekort

In heel 2022 zijn er in Vlaanderen 345 gevaarsituaties gemeld in de kinderopvang. Dat is meer dan een verdubbeling tegenover de 163 meldingen in 2021 en bijna een verviervoudiging tegenover de 99 meldingen in 2020. Dat blijkt uit cijfers die Bruno Vanobbergen, waarnemend administrateur-generaal van het agentschap Opgroeien, dinsdag in het Vlaams Parlement heeft genoemd. Opvallend: het aandeel gemelde gevaarsituaties dat toegeschreven wordt  aan overbezetting, personeelstekort of een te hoge kind-begeleiderratio is op een jaar tijd gestegen van 4 naar 17 procent.

De commissie Welzijn van het parlement maakt vandaag/dinsdag een nieuwe balans op van de uitvoering van de aanbevelingen van de onderzoekscommissie naar de veiligheid in de kinderopvang. Die onderzoekscommissie werd opgericht na berichten over wantoestanden in de kinderopvang na het overlijden van een baby in ’t Sloeberhuisje.  De onderzoekscommissie heeft er niet alleen voor gezorgd dat er sneller wordt ingegrepen vanuit het voorzorgsprincipe, er is ook sprake van een verhoogde alertheid bij de opvanginitiatieven en bij de ouders. Dat weerspiegelt zich ook al een tijdje in de cijfers. Zo is het aantal gemelde gevaarsituaties volgens Bruno Vanobbergen “specatuclair gestegen”, meer bepaald van 163 in 2021 naar 345 in 2022. 

Voor het eerste kwartaal van 2023 lijkt er wel opnieuw sprake van een lichte daling. Zo waren er tot eind maart 67 gemelde gevaarsituaties en zakte het aantal ontvankelijke klachten van 77 per maand vorig jaar naar 60 per maand in het eerste kwartaal van dit jaar. Het agentschap Opgroeien analyseerde ook de oorzaak van de gemelde gevaarsituaties. Daarbij is sprake van drie grote groepen mogelijke oorzaken: een gebrek aan toezicht en veiligheid (bv. vallen van de verzorgingstafel), grensoverschrijdend gedrag (bv. hardhandig omgaan met kinderen of geforceerd eten geven) en overbezetting, personeelstekort en een te hoge ratio. Opvallend is dat het aandeel gemelde gevaarsituaties die te maken had met die laatste oorzaak in 2022 is gestegen is naar 17 procent, tegenover 4 procent in 2021.