‘Maai mei niet: geef in mei uw gazon een hanenkam’

‘Kleine veranderingen in hoe wij ons gazon onderhouden, kunnen leiden tot tien keer zoveel bijen en andere bestuivers. We kunnen dus van onze tuinen, hoe groot of klein ook, echte stukjes natuur maken’, schrijft ecologisch tuinaannemer en voorzitter van Het Ministerie voor Natuur Frederik Houssin.

‘No Mow May: hoe je tien keer zoveel bijen kan krijgen in je lockdown-gazon’. Dat is de titel boven een enthousiasmerend artikel van Plantlife, een Britse liefdadigheidsorganisatie die zich inzet voor wilde planten.

Enthousiasmerend, omdat blijkt dat enkele ‘incredibly simple‘ veranderingen in hoe wij ons gazon onderhouden, kunnen leiden tot tien keer zoveel bijen en andere bestuivers. We kunnen dus van onze tuinen, hoe groot of klein ook, echte stukjes natuur maken.

Dat blijkt uit Every Flower Counts, een grootschalig burgeronderzoek van Plantlife in Groot-Brittannië. Dat ging in 2019 in twee stappen. Ten eerste: de maand mei werd ‘no mow may‘. ‘Maai mei niet’, in schoon Vlaams. In stap twee moesten de Britten eind mei het aantal soorten bloemen in hun gazon tellen. Op basis van die tellingen stelde Plantlife een National Nectar Index samen. Die bracht in kaart hoe voedselrijk gazons zijn voor bestuivers zoals bijen en andere belangrijke en mooie beestjes als kevers en vlinders.

In 2019 werden tijdens Every Flower Counts niet minder dan 495.676 individuele bloemen geteld, onder te verdelen in 203 verschillende soorten. Daaronder orchideeën en andere zeldzaamheden zoals knolsteenbreek, gestreepte klaver en beklierde ogentroost. De top-drie van gazonbloempjes waren het madeliefje, witte klaver en gewone brunel.

De nectarindex voor 2019: alle getelde gazonbloemen produceerden per dag een ‘kolossale’ 23 kilogram nectar (12 gram gemiddeld per gazon per dag). Kolossaal? Misschien niet in mensenogen. Wel voor de honingbij, weet Plantlife: die 23 kilogram nectar is voldoende om er 2,1 miljoen te voeden, ofwel zo’n 60.000 bijenkorven.

Plantlife vroeg de deelnemers hoe vaak zij tijdens No Mow May hun gazon hadden gemaaid. De resultaten daarvan waren ‘exciting’.

De hoogste productie van bloemen en nectarsuiker werd opgetekend in gazons die één keer om de vier weken werden gemaaid. Dat maairegime geeft planten als madeliefje en witte klaver de kans om overvloedig te bloeien, wat volgens Plantlife de nectarproductie vertienvoudigt.

Gazons die minder dan één keer om de vier weken werden gemaaid, gaven een ander beeld: daarin doken veel meer verschillende bloemen op. Denk aan de gewone margriet, beemdkroon en centaurie. Hun aanwezigheid verhoogde het aantal nectarbronnen in het gazon en dat voor een breder scala aan bestuivers. Dat is erg belangrijk. Iedereen weet dat insecten het knap lastig hebben, bijvoorbeeld de bijen. Niet alle bijen (er zijn zo’n 20.000 soorten bekend!) hebben het echter even zwaar. De gewone honingbij, bijvoorbeeld, doet het relatief goed. De wilde bijensoorten veel minder.

Waarom noem ik deze resultaten enthousiasmerend? Omdat mensen die graag een gemaaid gazon zien, dat niet helemaal moeten opgeven om hun steentje bij te dragen aan een rijkere en meer solide biodiversiteit. Wat blijkt namelijk? De ‘mohican lawn cut‘ levert de beste resultaten op. In schoon Vlaams: de gazonhanenkam. Denk aan het kapsel van de punkers en maai sommige delen van je gazon om de vier weken en laat andere delen lustig groeien.

Zo combineer je het beste van de twee werelden. In het gemaaide deel kunnen bloemen als madelief, witte klaver en gewone rolklaver floreren: zij kunnen best tegen een maaibeurt op zijn tijd (Plantlife adviseert een lengte van 2,5 tot 5 centimeter). Meer zelfs: het stimuleert hen om meer bloemen – en dus meer nectar – te produceren. In het niet gemaaide deel kunnen dan weer de soorten gedijen die langer nodig hebben om te groeien en maaibeurten niet goed verdragen, zoals margriet en de prachtig bloeiende beemdkroon. Samen zorgen zij voor een compleet menu voor bijen en andere voor ons ecosysteem cruciale insecten.

Dit zit op dezelfde lijn als het Belgische ByeByeGrass, dat deze maand de inzaaiactie Samen zaaien we de grootste bloemenweide ooitlanceerde en waar al meer dan 3000 tuinen aan deelnemen. Ook Bart Backaert, hoofd van de groendienst van Aalst en dé pionier bij ons in ecologisch stadsparkbeheer, denkt er zo over: in Knack noemde hij gazons ‘ecologische rampen’. ‘Elke week je gras maaien draagt bij tot de klimaatopwarming en andere vormen van vervuiling,’ zei hij.

De rode (of groene) draad voor elke tuineigenaar is dus: maai minder en kies voor twee lengtes. Dankzij Plantlife kunnen we daaraan toevoegen: maai plezanter! Teken arabesken in je gazon die de lijn van bloemborders volgen, maai cirkels of andere figuren, probeer de eerste letter van de naam van geliefde in de pelouze te scheren, … Het zijn minstens drie vliegen in één klap. Wie graag gras afrijdt en een gemaaid gazon mooi vindt, kan dat blijven doen. Dat grasrijden wordt plezanter. En het is beter voor de natuur. Waarop nog wachten?

Frederik Houssin legt ecologische tuinen aan en engageert zich met vzw Het Ministerie Voor Natuur voor meer natuur, onder meer door de inrichting van tijdelijke natuur op braakliggende projectgronden.