Loopt de belastingcontroleur straks met een wapen rond? ‘Diependaele geeft verkeerd signaal’

‘Zodra we belastingambtenaren beginnen te bewapenen, waar stopt het dan?’, vraagt Nils Duquet van het Vlaams Vredesinstituut.

Vlaams minister van Financiën Matthias Diependaele (N-VA) lanceerde het zondag op VTM Nieuws: een voorstel om de Vlaamse belastingambtenaren te bewapenen. De oproep komt er na meerdere incidenten met geweld, waarbij de controleurs ook fysiek werden aangevallen – in 2022 ging het om 38 gevallen. De Vlaamse belastingdienst heeft de bevoegdheid om onder meer chauffeurs die geen verkeersbelastingen betaalden, tegen te houden.

Volgens Matthias Diependaele zouden de ambtenaren beter af zijn met een luchtdrukpistool. Ook pepperspray en handboeien zouden tot het arsenaal moeten behoren. De N-VA’er vroeg al de nodige toestemming aan federaal minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD), voorlopig zonder antwoord. Open VLD-fractieleider Willem-Frederik Schiltz, Van Quickenbornes partijgenoot, reageerde al weinig enthousiast. ‘We moeten van controleurs geen cowboys maken’, schreef hij op Twitter.

En ook Nils Duquet is kritisch. Als directeur van het Vlaams Vredesinstituut adviseert hij onder meer het beleid op het vlak van bewapening. ‘Dit is een weinig praktisch voorstel.’

Hoe bedoelt u?

Nils Duquet: Eerst en vooral is er een reëel probleem met geweld tegen beroepen met een gezagsfunctie. Dat gaat van belastingcontroleur over ambulancier tot agent. Maar dan is de bewapening van ambtenaren de verkeerde oplossing. Zelfs de politie mag niet zomaar een wapen gebruiken. Dat mag enkel wanneer er een acuut gevaar is, uit zelfverdediging of om andere mensen te beschermen. Ook pepperspray en het gebruik van handboeien zijn in België aan regels gebonden.

De minister zegt dat zijn ambtenaren ‘uiteraard’ een opleiding zullen volgen.

Duquet: Dat spreekt voor zich, maar ook dat is weinig praktisch. De politie worstelt nu al met de beperkte opleidingscapaciteit voor haar eigen agenten. En nu zou er een extra beroepsgroep bijkomen? Het gaat dus niet alleen veel tijd kosten, maar ook in termen van mankracht en investeringen zou het duur zijn. En het is maar de vraag waar dit stopt. Want als belastingambtenaren zich zouden mogen bewapenen, waarom ambulanciers of brandweerlui dan niet?

Bewakers van private beveiligingsfirma’s mogen zich ook bewapenen. Waarom dan vertegenwoordigers van de staat niet?

Duquet: Die private beveiligingsfirma’s moeten aan strenge regels voldoen. Zo mogen ze zich alleen bewapenen bij opdrachten met een hoog risico, en niet zonder de nodige screening. In ons land mag eigenlijk slechts een beperkt aantal beroepscategorieën zich bewapenen. Zo ook de douane – en dan nog in bepaalde gevallen. Zeker in de haven van Antwerpen, waar we weten dat er criminelen met kalasjnikovs rondhangen, is dat logisch. In plaats van andere beroepsgroepen te bewapenen, ijveren we beter voor een herwaardering van die functies, door bijvoorbeeld politiebegeleiding bij risicovolle opdrachten te voorzien of strengere bestraffing van geweldplegers.

Wat moeten we verstaan onder een luchtdrukgeweer?

Duquet: Het is gelijkaardig aan de geweren waarmee je op de kermis kan schieten. Bij een echt geweer wordt een projectiel snel de loop uitgejaagd door middel van een vlammetje. Bij luchtdrukgeweren is dat vlammetje er niet, en zijn de projectielen kleiner. Bepaalde politiediensten gebruiken wel eens dergelijke less lethal wapens, bijvoorbeeld tijdens rellen.

Staat het geweldsmonopolie van de staat onder druk?

Duquet: Je hoort meer en meer van dergelijke oproepen. Maar door meer wapens te geven aan meer mensen geef je het verkeerde signaal. In tijden van opflakkerend wapengeweld willen we het risico op een wapenwedloop vermijden. Je ziet nu al dat criminelen makkelijker aan wapens komen. Daarop reageert de politie met de aankoop van zwaardere wapens. Helaas leidt dat alles niet tot een verbeterd veiligheidsgevoel bij de burger.

Is er meer interesse bij particulieren voor wapens dan vroeger?

Duquet: Ja, het legale vuurwapenbezit stijgt. Maar we kunnen het niet rechtstreeks koppelen aan het onveiligheidsgevoel, want de vergunningen kaderen in de jacht of recreatie. Twee jaar geleden ontdekten we wel iets opvallend in onze survey. In eerste instantie peilden we naar mensen die graag een wapen zouden kopen, maar er nog geen hadden. Vaak gaven zij aan dat ze dat wapen wilden omdat ze zich onveilig voelden en geen vertrouwen in de politie hadden. Maar dan werd het nog boeiender. Toen we hen daarop vroegen waarom ze nog geen wapen hadden, gaven ze twee redenen aan: ofwel omdat iemand in het gezin op de rem ging staan, ofwel omdat de wapenwetgeving te streng was. Daaruit blijkt dat onze wetgeving, die in 2016 nog werd verscherpt, nog steeds als een dam werkt tegen dat soort wapengebruik.