Lode Ceyssens (Boerenbond) over het stikstofakkoord: ‘Wij willen dat de waanzin stopt’

De Boerenbond voert al maandenlang campagne tegen het stikstofakkoord. ‘Dit is gewoon contractbreuk’, zegt voorzitter Lode Ceyssens.

Uw voorgangster, Sonja De Becker, had het in verband met het stikstofakkoord over ‘groene waanzin’. Vindt u dat ook?

Lode Ceyssens: Wij willen dat de waanzin stopt, ja. Het stikstofakkoord is een echte puinhoop. Over de lijst van 41 rode bedrijven die moeten sluiten bestaat vandaag de grootst mogelijke onduidelijkheid. Niemand weet nog wie wat wanneer beslist heeft.

Begrijpt u wel dat bedrijven moeten sluiten om de stikstofuitstoot te verlagen en de natuur te vrijwaren?

Ceyssens: Dit akkoord gaat niet alleen over die 41 bedrijven, waar door de grote chaos de meeste aandacht naartoe gaat. In het Turnhouts Vennengebied, waarvoor de Vlaamse regering nog een aparte aanpak uitwerkt, staan vandaag 150 bedrijven waarvan niemand weet wat ermee zal gebeuren. Nog veel meer boeren krijgen te horen dat ze niet meer verder kunnen doen zoals ze bezig waren, terwijl ze al heel veel investeringen hadden gedaan. Wat de sluitingen betreft: Europa eist dat onze natuurgebieden tegen 2050 van goede kwaliteit zijn. De vergunningen van de meeste boeren die moeten stoppen, lopen eind jaren twintig of begin jaren dertig af. Wil de Vlaamse regering echt dat die bedrijven nog eerder dichtgaan? Ga er dan mee aan tafel zitten, en overtuig ze om er vrijwillig mee op te houden. Dit is gewoon contractbreuk.

Ik reken eigenlijk op de voltallige regering om het krokusakkoord bij te sturen.

Die bedrijven hadden na 2015 natuurlijk nooit zo’n vergunning mogen krijgen. Dat probeert dit akkoord recht te trekken.

Ceyssens: Die vergunningen zijn af- geleverd op basis van adviezen van talrijke Vlaamse en lokale administraties. Het klopt dat de gemeenten en provincies om privacyredenen niet op de hoogte waren van de lijst met rode bedrijven, maar daar gaan we nu die boeren toch niet de schuld van geven?

CD&V-viceminister-president Hilde Crevits verdedigde dit akkoord in februari: ze verzekerde dat ze voldoende geld had kunnen vrijmaken om de zure appel verteerbaar te maken. Is dat dan niet zo?

Ceyssens: Het blijft terugkomen op gemaakte afspraken. Men had veel meer energie moeten steken in het overtuigen van boeren om te stoppen. De gemiddelde leeftijd van de Vlaamse landbouwer is trouwens al 56 jaar. Van de vijftigplussers zegt vandaag slechts 12 procent een opvolger te hebben. Er komt dus een enorme uitstroom aan. We kunnen beter al beginnen na te denken hoe we dat gaan opvangen.

De critici van het akkoord beweren dat het tot rechtsonzekerheid leidt. Het tegendeel klopt natuurlijk ook: zonder een akkoord zullen er nog veel stik- stofarresten volgen.

Ceyssens: Voor alle duidelijkheid: wij willen het probleem niet negeren. Wij willen samen naar oplossingen zoeken. Een grote frustratie is waarom er niet meer geïnvesteerd wordt in innovatieve technieken. Politici staan aan te schuiven om een cheque te gaan afgeven aan een staalreus om zijn productie te vergroenen. Wij vragen al jaren eenvoudigweg voor een wetenschappelijk comité dat onderzoekt welke technieken boeren kunnen helpen om hun bedrijf te vergroenen, maar zelfs daar raakt het Vlaams Parlement het niet over eens. De milieubeweging vraagt dat nochtans ook.

De milieubeweging vraagt dat misschien omdat zulke technieken in de praktijk vaak slechter presteren dan op papier beloofd wordt: de stikstofuitstoot daalt daardoor minder dan gehoopt.

Ceyssens: Het omgekeerde gebeurt soms ook: andere technieken werken beter dan in de vergunningen is vooropgesteld. Net daarom vragen wij om duidelijkheid. Ondertussen stel ik vast dat alleen aan de boeren grote inspanningen worden gevraagd. We slachtofferen de volledige landbouwsector. De industrie blijft ondertussen buiten schot, en de 58 procent aan stikstofuitstoot die uit het buitenland komt, wordt helemaal genegeerd.

Wat verwacht u van het openbaar onderzoek dat nu loopt?

Ceyssens: Dat onderzoek is gestart te midden van de veldwerkzaamheden, een korte periode waarin onze boeren erg druk bezig zijn op hun land. Wij hebben daarom extra aandacht gevraagd voor het belang van dat lopende onderzoek: dit is hét moment om bezwaren in te dienen. We leven in een democratie, dus ik verwacht dat er ook ernstig naar die bezwaren zal worden gekeken door de overheid.

Veel alternatieve oplossingen zijn er natuurlijk niet, zeker voor boerderijen die vandaag al nabijgelegen natuur ernstig schaden.

Ceyssens: Maar waarom dan de stok gebruiken als men ook voor de wortel kan kiezen? De boeren worden onterecht geviseerd.

U bent bevriend met de nieuwe minister van Landbouw, Jo Brouns. Hij is ook een streekgenoot. Bent u er gerust op dat hij ervoor zal zorgen dat uw eisen worden vervuld?

Ceyssens: Ik ken hem als collega- burgemeester en ook enkele jaren als collega-parlementslid voor CD&V, ja. Ik reken eigenlijk op de voltallige regering om het krokusakkoord bij te sturen. Ik hoop dat iedereen zich ondertussen bewust is van het belang van de landbouwsector: we moeten onszelf kunnen voorzien van gezond en veilig voedsel. Vlaanderen ligt ook nog eens tussen de Nederlandse Randstad, het Duitse Ruhrgebied, Parijs en Londen: een massa aan consumenten op een korte afstand, die ook voor economische welvaart zorgt. Maar zonder investeringen blijven er straks alleen grootschalige bedrijven over, of worden we voedselafhankelijk van andere landen. Dat zijn twee scenario’s die niemand wil.

We zouden ook gewoon wat minder voedsel kunnen produceren en exporteren, zonder dat onze eigen voorziening in gevaar komt.

Ceyssens: Van onze export gaat twee derde naar de ons omringende landen en 85 procent blijft binnen de Europese Unie. Wij zijn een eengemaakte markt, toch? De overige 15 procent is vooral bier, wafels en chocola.

Het blijft paradoxaal: een piepkleine regio die een veel groter gebied van voedsel wil voorzien, ten koste van eigen natuur en milieu.

Ceyssens: De landbouw is hier nu eenmaal zeer performant. We hebben heel vruchtbare gronden, en uitstekende bedrijfsleiders met een hoge opleidingsgraad. We hebben hier al de meest klimaatvriendelijke landbouw ter wereld. De C02-voetafdruk van een Vlaamse steak is de helft van een Zuid-Amerikaanse steak. U eet dus beter vlees van hier.

Kortom: de regels zijn hier al lang streng genoeg, vindt u?

Ceyssens: Nee, dat zeg ik niet.

U rekent op de voltallige Vlaamse regering. Minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) geeft niet de indruk dat ze een millimeter aan u wil toegeven.

Ceyssens: Ik ga niet polariseren. Ik hoop alleen dat het openbaar onderzoek geen windowdressing is.

Demir suggereerde op Twitter dat CD&V de belangen van de landbouwer verwart met de belangen van een landbouworganisatie als de Boerenbond.

Ceyssens: De Boerenbond, dat zijn de landbouwers. Twee derde van hen is lid, wij hebben zo’n 16.000 leden in totaal. Via onze provinciale besturen en sectorvakgroepen komen wij op een democratische manier tot onze standpunten. En die zullen wij blijven verdedigen, ja.