Donderdagnamiddag heeft de Kamer een nieuw strafwetboek goedgekeurd. Dat vervangt het huidige dat al ruim 150 jaar oud is. Maar de Liga voor de Mensenrechten waarschuwt voor één artikel uit het nieuwe wetboek, dat de vrijheid van meningsuiting zou inperken. ‘Alles hangt af van hoe de rechter die vage tekst interpreteert.’
Kati Verstrepen, voorzitter van de Liga voor de Mensenrechten, is uitermate bezorgd over artikel 548 uit het nieuwe strafwetboek. ‘Dit artikel stelt dat je strafbaar bent als je kwaadwillig het overheidsgezag aantast of daartoe aanzet. De straffen kunnen oplopen tot drie jaar gevangenis. Maar het artikel is bijzonder vaag geformuleerd. Daardoor is het voor verschillende interpretaties vatbaar –en dus gevaarlijk. Wij vrezen dat ook burgerlijke ongehoorzaamheid onder die bepaling zou kunnen vallen. Dat vinden wij geen goede zaak, want burgerlijke ongehoorzaamheid is een manier om protest te voeren en je vrije mening te uiten.’
In De Ochtend op Radio 1 reageerde rechter Jeroen De Herdt, die advies gaf bij de hervorming van het strafwetboek, op uw kritiek. Hij noemt die ongegrond: burgerlijke ongehoorzaamheid en het oproepen om een wet niet na te komen worden niét strafbaar gesteld.
Verstrepen: Hij noemt onze bezorgdheid legitiem maar onterecht. De Herdt zegt dat aan meerdere voorwaarden moet voldaan zijn. Het louter aanzetten tot het niet respecteren van de wet zou niet voldoende zijn. Om strafbaar te zijn moet je ook het gezag ondermijnen. Maar dat is een interpretatie die híj́ eraan geeft en die heel beperkend is. We hebben geen enkele garantie dat alle strafrechters diezelfde strikte interpretatie zullen volgen.
De Herdt stipt ook aan dat het nieuwe strafwetboek rekening houdt met het advies van het Federaal Instituut voor de Rechten van de Mens (FIRM).
Verstrepen: Daar ben ik het niet mee eens. Het FIRM heeft geadviseerd om die bepaling te schrappen omdat ze gevaarlijk is en kan leiden tot ernstige mensenrechtenschendingen. Hoe kan je dan zeggen dat de wettekst tegemoetkomt aan die verzuchtingen?
Maak eens heel concreet wat eigenlijk het probleem is.
Verstrepen: Dat actievoerders manifest onwettige beslissingen van de uitvoerende macht niet meer aan de kaak mogen stellen. Dat ze daarvoor drie jaar gevangenisstraf riskeren. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor vaardigde een instructie uit waarin ze stelt dat alleenstaande mannelijke asielzoekers géén recht hebben op opvang. Als wij daartegen protesteren, valt dat dan onder die nieuwe wetgeving? Tast dat het gezag van het staatsorgaan aan, en zijn wij bijgevolg strafbaar? Dat is heel onduidelijk. In een democratie en rechtsstaat moeten advocaten en middenveldorganisaties zulke zaken toch kunnen aanklagen. Als dat niet kan, gaan we in de richting van een totalitaire staat.
Overdrijft u niet een beetje?
Verstrepen: Door de vage formulering ben je volledig overgeleverd aan de interpretatie die een strafrechter aan de tekst zal geven. En die kun je niet op voorhand inschatten.
Welke organisaties moeten zich hierover zorgen maken?
Verstrepen: Iederéén. Elke burger. Iedereen die wil protesteren tegen zaken die de overheid doet. Neem nu de coronamaatregelen. Een avondklok werd ingesteld, we mochten niet meer buitenkomen. Daar is toen terecht tegen geprotesteerd. Wel, iedereen die daaraan heeft deelgenomen, zou je kunnen beschouwen als iemand die het gezag van de overheid ondermijnt. ‘Wie zijn jullie, overheid, om mij te zeggen dat ik niet meer naar buiten mag of dat ik niet meer met twee of drie mensen samen mag zitten of een mondmasker moet dragen? Wie zijn jullie om mij dat op te leggen? En wat is de wettelijke basis waarop jullie me dat opleggen?’ Daarover gingen de coronaprotesten precies. En die zullen voortaan bestraft kunnen worden met drie jaar gevangenis.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier