Op 30 juni 1960, de dag van de Congolese onafhankelijkheid, haalde premier Patrice Lumumba – in het bijzijn van koning Boudewijn – hevig uit tegen het Belgisch kolonialisme. De originele getypte en met de hand verbeterde tekst van die speech is teruggevonden in de archieven van de Generale Maatschappij van België. Wat staat er in?
De zaak dreigt veel ophef te veroorzaken en in het bijzonder in sommige Congolese kringen. Een historisch document, de originele tekst van de onverwachte speech van 30 juni 1960 – vandaag dag op dag 55 jaar geleden – van Patrice Lumumba in aanwezigheid van koning Boudewijn werd in de Belgische koloniale archieven teruggevonden.
Er staan getypte zinnen in die de Congolese eerste minister schrapte voor hij bij de officiële viering van de onafhankelijkheid van Congo het spreekgestoelte van het Paleis der Natie in Leopoldstad (het huidige Kinshasa) betrad. Er staan ook handgeschreven opmerkingen bij, die uiteindelijk niet voorgelezen werden. Die passages, die niet in de enige gekende versie van de tekst staan (gebaseerd op de radio-opname) onthullen de oorspronkelijke bedoelingen van de nationalistische leider tegen koning Boudewijn en de Belgische autoriteiten in de zaal. Maar ook zijn vrees niet te kunnen tegemoet komen aan de (loon)vereisten van de Congolese bevolking.
Ludo De Witte, socioloog en auteur van het boek De moord op Lumumba, heeft het document ingekeken dat 55 jaar na de onafhankelijkheid van Kongo ontdekt werd.
‘Mannen en vrouwen van Congo, medestrijders van de onafhankelijkheid, vandaag de overwinnaars, ik groet u in de naam van de Congolese regering’
‘Die papieren versie van de beroemde speech van Patrice Lumumba komt voor de eerste keer naar boven. Het gaat over de vijf bladzijden die Lumumba meenam naar het spreekgestoelte. De tekst werd geschreven en getypt in de nacht van 29 op 30 juni 1960 en juist voor de plechtigheid en nog tijdens de ceremonie met de hand verbeterd. Je kan het beschouwen als het stichtend document van het land. Het werd teruggevonden in de archieven van Finoutremer, de voorloper van de Compagnie du Katanga, vroeger één van de kroonjuwelen van de Generale Maatschappij van België.’
De getypte tekst onthult dat Lumumba eerst van plan was zijn speech als volgt in te leiden: ‘Sire, Excellenties, Dames en Heren…’ Op het spreekgestoelte laat hij die handgeschreven regels vallen en richt hij zich rechtstreeks tot zijn medeburgers:
‘Mannen en vrouwen van Congo, medestrijders van de onafhankelijkheid, vandaag de overwinnaars, ik groet u in de naam van de Congolese regering’ (de vijf laatste woorden zijn met de hand toegevoegd).’
Ludo De Witte: ‘Lumumba besliste om het Congolese volk toe te spreken boven het hoofd van zijn oude meesters. De buitenlandse gasten worden daardoor eenvoudige toeschouwers van het succes van de nationalistische beweging’.
‘Wij hebben afmattende arbeid gekend, spot, beledigingen, slaag, ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds omdat we negers waren’
Nadien vermeldt Lumumba een strijd tegen het kolonialisme van ’tranen, vuur en bloed’, een verleden gebouwd op de ‘vernederende slavernij die ons met geweld werd opgelegd’.
Verder: ‘Wij hebben afmattende arbeid gekend (…) spot, beledigingen, slaag, ’s ochtends, ’s middags en ’s avonds omdat we negers waren’. Hij heeft het ook over grondplunderingen, rassendiscriminatie, uitwijzingen ter wille van politieke of godsdienstige overtuigingen, de ‘schitterende huizen voor de blanken en bouwvallige hutten voor de zwarten’.
Zijn speech ontketende een explosie van vreugde op de Congolese banken. En was een kaakslag voor de hoogste vertegenwoordigers van België.
Olivier Rogeau
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier